Veel Nederlanders zullen met enige verbazing naar de inauguratie van de 47ste president van de Verenigde Staten hebben gekeken. In seculiere vaderlandse ogen was in het bijzonder het religieuze karakter van de plechtigheid op maandag 20 januari wonderlijk. Met onder meer bijbels, spreekbeurten van een predikant en een aartsbisschop en Glory, glory, hallelujah-gezang.
Religie en politiek zijn in de Verenigde Staten nog sterk met elkaar verbonden. Het is praktisch ondenkbaar dat een uitgesproken atheïst zijn intrek mag nemen in het Witte Huis.
Geloof speelde ook een belangrijke rol bij de keuze van de nieuwe president. Van het Amerikaanse electoraat noemt 72 procent zich christelijk. En 56 procent van de christelijke stemmers gaf de voorkeur aan Donald Trump, terwijl concurrent Kamala Harris 60 procent van de niet-christelijke kiezers tot een stem verleidde.
Trump scoort in het bijzonder goed bij de zogeheten evangelische christenen. Dit zijn protestanten die de Bijbel zo letterlijk mogelijk willen nemen en de nadruk leggen op persoonlijke bekering. Schattingen van hun aantal hangen mede af van definities, maar het gaat toch wel om zo’n kleine dertig miljoenen Amerikanen met invloedrijke predikanten als spreekbuis en lobbyist.
De president is zeker geen vroom christen
De evangelische waardering voor Trump zou verbazing kunnen wekken. De president is niet bepaald het toonbeeld van een vroom christen. Hij is drie keer getrouwd, doet het met pornosterren, is grof in de mond, bezoekt zelden een kerk en weet geen bijbeltekst correct te citeren.
Maar de meeste orthodoxe christenen nemen dit voor lief, omdat zij in de Republikein een geestverwant en bondgenoot zien in hun strijd tegen bijvoorbeeld abortus en de genderideologie.
Trump zelf presenteert zich steeds meer als heiland en verlosser. Zijn inauguratiespeech had sterk messianistische trekken. Hij ziet zichzelf als een dappere strijder die is uitverkoren om zijn volk als Mozes uit de woestijn te leiden.
Dat een aanslag op zijn leven mislukte, zou een bewijs vormen van steun van hogerhand. God staat aan de kant van Trump. En de bestormers van het Capitool bij de vorige presidentsverkiezingen zijn martelaren in een heilige strijd tegen het kwaad.
De retoriek van Trump en zijn discipelen is een typisch voorbeeld van wat white christian nationalism wordt genoemd, een samensmelting van christelijke orthodoxie en nationalisme, gepredikt door blanken.
🔴 EW’s visie: Trump misbruikt het christendom
– Redacteur geestelijk leven Gerry van der List
Tijdens de inauguratie op 20 januari werd de messiaanse gedachte ondersteund door een toespraak van Franklin Graham. De dominee dankte de Heer: ‘Toen Donald Trumps vijanden dachten dat hij ten onder was gegaan, hebt U en U alleen zijn leven gered en hem met kracht en macht opgetild door Uw machtige hand.’
Graham sprak verder de hoop uit dat vicepresident J.D. Vance naast Trump zou staan ‘om zijn armen omhoog te houden zoals Aäron de armen van Mozes omhooghield in het midden van de strijd’.
Een dag later hoorde de nieuwe president tot zijn chagrijn heel andere christelijke taal. In de National Cathedral in Washington sprak de vrouwelijke bisschop Mariann Edgar Budde hem en zijn gevolg vermanend toe. In ‘de naam van onze God’ vroeg ze aandacht voor kinderen die homo, lesbisch of transgender zijn en voor hun leven zouden vrezen, en nam ze het op voor migranten.
De visies van Graham en Budde laten weer eens zien dat je met het christendom alle kanten op kunt. Het kan blijkbaar worden gebruikt om nationalisme te legitimeren, maar vormt ook een inspiratiebron voor pleidooien voor internationale barmhartigheid en het met open armen ontvangen van vluchtelingen.
De Bijbel biedt geen politiek programma.
Waarom liet Hij toe dat John F. Kennedy werd vermoord?
Verwijzingen naar de polyinterpretabele heilige schrift vormen dan ook geen sterk argument in een politieke discussie. Nogal kinderlijk doet bovendien de overtuiging aan dat God in de hemel alles op aarde nauwlettend gadeslaat en ingrijpt als een zich als christen profilerende politicus dreigt te worden omgebracht.
Je vraagt je dan ook onwillekeurig af of waarom Hij toeliet dat John F. Kennedy in 1963 werd vermoord. Misschien omdat de president een katholieke Democraat was?
Trump misbruikt het christendom voor politiek gewin
Trump misbruikt duidelijk het christendom en spant God op stuitende wijze voor zijn karretje. Dit is theologisch onverantwoord en politiek gevaarlijk.
Mensen die ervan overtuigd zijn God aan hun zijde te hebben, stellen zich doorgaans nogal onverdraagzaam op en tonen weinig respect voor andersdenkenden.
🔴 Meningsverschillen
Vorig jaar verscheen het boek Messiah Trump. King of Kings, waarin de eigenaardige ‘onderzoeker’ Martin Vrijland aannemelijk probeerde te maken dat aanhangers van alle wereldgodsdiensten Donald Trump als de Messias zullen zien.
De Nederlander staat in eigen land nogal alleen in deze visie (en wordt over het geheel genomen ook als stapelgek beschouwd). Christelijk Nederland toont zich overwegend sceptisch over de religieuze pretenties van Trump.
Dat de Amerikaanse evangelische beweging ook niet eensgezind is, blijkt uit twee boeken die voor de presidentsverkiezingen van 2020 verschenen. In God, Trump and the 2020 Election riep de invloedrijke christelijke uitgever Stephen E. Strang op Trump te steunen in de strijd tegen goddeloze liberals. In The Spiritual Danger of Donald Trump liet de theoloog Ronald J. Sider juist christenen aan het woord die het trumpisme haaks vinden staan op de christelijke boodschap.
🔴 Verdieping
Een interessant inzicht in het denken van de christelijke supporters van de nieuwe president biedt Tijs van den Brink. Voor de EO trok de christelijke journalist een paar keer naar de Verenigde Staten om te kijken wat zijn geloofsgenoten beweegt om Trump te steunen.
De vijf seizoenen van God, Jesus, Trump! zijn te bekijken via de NPO-app.