Conclusie dringt zich steeds meer op: Nederland moet groter worden

Net als je denkt dat je in de strijd om de ruimte alles wel hebt gehad, werkt de Europese Commissie aan een verbod op… verstedelijking. Maar misschien moeten we Brussel voor de verandering eens dankbaar zijn, schrijft Gertjan van Schoonhoven. Nederland dreigt compleet te verstenen. Bovendien vormt het een mooie aanleiding om eens wat groter te gaan denken. Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW. Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier Voordat iedereen die werkt in de volkshuisvesting ter plekke een hartverzakking krijgt: het duurt nog wel even, dat verbod. Minister Hugo de Jonge (CDA) kan dit jaar van de Europese Commissie een wetsvoorstel verwachten dat ‘stedelijke uitbreiding’ op landbouw- en natuurgrond geleidelijk wil terugdringen. In 2050, dus over ruim 25 jaar, moet het afgelopen zijn met de verstedelijking. Deel van dat wetsvoorstel is de zogeheten No Net Land Take in 2050-doelstelling (NNLT). In het Nederlands: Netto Geen Bijkomend Ruimtebeslag in 2050. Nieuwe wegen of woonwijken mogen daarna nog wel. Maar ter compensatie moet daar iets anders voor worden afgebroken, zodat er ruimte wordt ‘teruggegeven’ aan de natuur of aan de landbouw. ‘Aanzienlijke uitdaging’ voor alle ruimtelijke programma’s Nederlandse boeren zal het deugd doen dat de Europese Unie landbouw en natuur hier, in elk geval op papier, gelijk waardeert. Maar NNLT zal de ruimtelijke ordening van Nederland, toch al een complexe zaak, niet bepaald makkelijker maken. Dat blijkt wel uit een recente publicatie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), dat op verzoek van de minister de mogelijke consequenties van NNLT voor Nederland heeft doorgelicht. Na windmolens verpesten nu zonneweides het oude landschap, schreef Gertjan van Schoonhoven in 2020. Veel is nog onduidelijk. Zoals: wat telt als verstedelijking? Dat klinkt als een abstracte discussie, maar is het niet. Is de aanleg van zonneparken ook verstedelijking? En hoe zit dat met nieuw stedelijk groen? En met sportterreinen? Het maakt voor je ruimtelijke rekensommen nogal wat uit of je die meetelt als verstedelijking. Ook is het nog de vraag of de NNLT-doelstelling bindend wordt. Maar hoe dan ook betekent NNLT voor Nederland ‘een aanzienlijke uitdaging’, concludeert het PBL. Was Nederland maar een tropisch regenwoud In die woorden klinkt haast ironie door. Iedereen weet dat Nederland, zo’n beetje het dichtstbevolkte land van Europa, nu al kampt met een schreeuwend ruimtegebrek. Het PBL rekent voor: sinds 2000 gaat in Nederland dagelijks 10 hectare ‘ruimte’ op aan verstedelijking. Tien hectare. Per dag. Dat ligt ruim boven het Europese gemiddelde. Was Nederland maar een tropisch regenwoud. Dan hadden groene activisten allang een einde gemaakt aan de schokkende hectareroof in dit land. Lees dit omslagverhaal uit 2019: Overal woedt de strijd om de ruimte En de komende decennia wordt het alleen maar erger. Door immigratie groeit Nederland tot 2050 als kool, met minstens één miljoen inwoners per decennium. Voor al die mensen moet worden gebouwd: huizen om in te wonen, wegen om op te rijden, bedrijven om in te werken en data- en distributiecentra om hun shopgedrag te faciliteren. Er moeten tot 2030 alleen al 900.000 huizen bij worden gebouwd. En dan ‘verstedelijking’ verbieden? Op welke planeet lééft Brussel? Ook ruimte nodig voor tientallen ‘ruimtelijke programma’s’

Debat buitenlandse studenten moet over fundamenteler probleem gaan

In maart komt minister Dijkgraaf met plannen om de instroom van buitenlandse studenten in te dammen. Het zal gaan om afspraken met onderwijsbesturen en om wet- en regelgeving. Vermijd tijdelijke lapmiddelen, schrijft Ruud Deijkers, en pak het euvel aan bij de wortel: het idee dat zoveel mogelijk Nederlanders én andere Europeanen koste wat het kost een master moeten halen. Zelfs de internationaal georiënteerde onderwijsminister Robbert Dijkgraaf (D66) erkent: de instroom van buitenlandse studenten heeft een plafond bereikt. Het moeten er zeker niet meer worden, zei hij dinsdag 31 januari in debat met de Tweede Kamer. Lees ook dit opiniestuk van Gertjan van Schoonhoven:  Universiteiten: buitenlandse studenten, we zitten vol. Idee voor Den Haag? Maar de cijfers zijn allang door het dak gegaan. Van alle eerstejaarsstudenten aan de universiteiten, waar het probleem het grootst is, is 40 procent buitenlands. De officiële ramingen wijzen op verdere groei van dat aandeel. De gevolgen van de doorgeslagen internationalisering: overvolle faculteitsgebouwen, te weinig studentenkamers, minder aandacht voor Nederlandse studenten, colleges in slecht Nederlands óf in slecht Engels en ga zo maar door. Internationalisering maakt verkooppraatjes niet waar Universiteiten wisten internationalisering altijd goed te verkopen aan de belastingbetaler, die de studies van studenten uit Europa voor het overgrote deel sponsort. Studenten van buiten de Europese Economische Ruimte betalen hun eigen studiekosten, maar vragen natuurlijk ook woonruimte en aandacht van docenten. Buitenlandse studenten zouden de gaten op de arbeidsmarkt kunnen dichten. Helaas: in de praktijk is 54 procent een halfjaar na het afstuderen uit Nederland vertrokken, blijkt uit het jaarlijkse arbeidsmarktonderzoek Studie & Werk van EW en SEO Economisch Onderzoek. Voor de intrede van corona was dit zelfs 65 procent. Een smeltkroes van culturen in de collegezalen zou de kwaliteit van het onderwijs ten goede komen. Een snelle en ongecorrigeerde blik op de resultaten van Beste studies 2022, de vergelijking van hogescholen en universiteiten van EW en ResearchNed, wijst op het tegendeel. Hoe groter het aandeel buitenlandse studenten, hoe minder tevreden studenten zijn over hun opleiding. Lees deze blog van Zihni Özdil: Te veel internationale studenten is niet de schuld van universiteiten Kwantiteit voor alles Een paar oplossingen komen in elk debat voorbij, ook afgelopen dinsdag. Zoals: verbied universiteiten om reclame te maken in het buitenland. Of: zorg dat er altijd een Nederlandstalige variant van een opleiding is. Beperk intussen met een numerus fixus het aantal toelatingen tot de Engelstalige variant. Nog beter: beperk de mogelijkheden van universiteiten om zelf de voertaal voor een opleiding te kiezen. Wat nogal eens buiten beschouwing blijft, is de fundamentele oorzaak van de groei van het aantal studenten uit zowel eigen land als vanuit het buitenland.