Grafstemming bij de VVD na verkiezingsnederlaag

22 november 2023Leestijd: 4 minuten
VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz reageert op de verkiezingsuitslag. Foto: Koen van Weel/ANP

Aanvankelijk liberaal vertrouwen in vrouw zonder poespas smelt weg na exitpoll, zag verslaggever Carla Joosten op de verkiezingsavond van VVD in de Fokkerterminal in Den Haag.

Al voor achten arriveren de bitterballen in de Fokkerterminal in Den Haag. VVD’ers uit het hele land zorgen voor een gezellig geroezemoes, maar wat vooral opvalt, is het blakende vertrouwen dat ze uitstralen. Slechts een enkeling durft hardop te twijfelen of de partij onder leiding van Dilan Yesilgöz wel gaat winnen.

‘De peilingen veranderden wel erg snel,’ zegt André Schoon, zelf oud-wethouder uit Brielle. ‘We dachten dat Pieter Omtzigt onze grote concurrent zou zijn, maar het bleek uiteindelijk Geert Wilders. We gaan het zien,’ zegt hij hoopvol. Want ook al speelde Yesilgöz niet de vrouwenkaart – volgens Schoon tactisch heel slim, want we willen toch geen onderscheid tussen mannen en vrouwen meer – het wordt wel tijd voor een vrouw in het Torentje.

Nog geen half uur later krijgt Schoon gelijk. De overwinning van Wilders doet de stemming in de Fokkerterminal onmiddellijk dalen. ‘We hebben niets geleerd van 2002. De politiek is het contact met de samenleving totaal kwijt,’ zegt een VVD-veteraan die liever niet zijn naam geeft.

Een metgezel wijst op de Zwarte Piet-discussie. ‘Minderheden bepalen wat er gebeurt. Tachtig procent van de samenleving wilde niet af van Zwarte Piet. We zijn als land veel te woke geworden. Wat leeft bij de zwijgende meerderheid wordt niet geloofd. Of neem de luchtvaart. Mark Harbers ging te snel over naar krimp, terwijl daar toch geen argument voor te vinden is. Pure symboolpolitiek.’

Lees verder onder de exitpoll

Voor de uitslag bekend werd, straalden de liberalen volop vertrouwen uit

Onder de VVD’ers wordt ook naar links gewezen. ‘De mensen zijn de instroom van migranten beu en de VVD heeft daar iets aan willen doen, maar links heeft het altijd tegengehouden.’

Een andere verklaring voor het grote verlies van de VVD is volgens een partijganger de erfenis van lang regeren.

In de grote hal wordt niet geklaagd over de kersverse partijleider. ‘Zonder Dilan was de uitslag nog erger geweest,’ vermoedt een liberaal.

Voor de uitslag bekend werd, straalden de liberalen volop vertrouwen uit.

Reactie op verkiezingsnederlaag

‘De kiezer heeft gesproken en die heeft altijd gelijk,’ zegt VVD-strateeg Ben Verwaayen tegen EW. Een verklaring wilde hij nog niet geven. ‘Zo snel een analyse geven is niet mijn stijl.’

‘De campagne was een groot succes’

Geen enkele twijfel over een VVD-overwinning had Bakir Lashkari uit Amersfoort. ‘De campagne was een groot succes. En het begon bij ons in Amersfoort waar Dilan stroopwafels en koekjes uitdeelde. Zij is toegankelijk en zonder poespas, en heeft een enorme drive. Bovendien is ze van de inhoud met veel kennis en allure.’

Lashkari is zelf geen onbekende in politiek Den Haag. Hij komt er geregeld op voor de Yezidi’s. ‘Ik vluchtte zelf 48 jaar geleden uit Noord-Koerdistan voor Saddam Hoessein. Ik ben trots op Nederland omdat we nationaal en internationaal compromissen proberen te sluiten. Wij kunnen natuurlijk nooit niet uit de Europese Unie,’ zegt hij verwijzend naar PVV-leider Geert Wilders die de Nexit nog niet in de ijskast heeft gezet. ‘En de Koran verbieden? Je kunt toch ook de Bijbel niet verbieden.’

Eeuwige optimist Rutte blijft vrolijk, maar VVD’ers vrezen ‘zure ellendige formatie’

Na de aanvankelijke begrafenisstemming herwonnen de liberalen zichzelf alweer snel. Toen de VVD van 23 naar 24 zetels ging, steeg een luid gejuich op uit de zaal. Nog uitbundiger juichten ze toen Dilan Yesilgöz het podium opkwam en sportief alle winnaars feliciteerde. ‘We hebben onvoldoende geluisterd naar de mensen en er zijn onvoldoende werkbare oplossingen geboden.’ Luid applaus viel haar ten deel. ‘We gaan knallen en verder bouwen.’

Demissionair premier Mark Rutte (VVD) verscheen in de zaal en omhelsde de onlangs vertrokken minister voor Primair Onderwijs Dennis Wiersma. Ook andere VVD’ers werden vrolijk begroet. Rutte liet de officiële reactie op de verkiezingsuitslag over aan zijn opvolger Dilan Yesilgoz. ‘Wat een dag,’ zei de recordpremier, omstuwd door partijgenoten die allemaal met hem op de foto wilden.

VVD’ers waren onderling ook al druk aan het formeren. Een coalitie van VVD, GroenLinks-PvdA met NSC zou tot de mogelijkheden moeten behoren. Een van hen voorspelde: ‘Dit wordt een zure ellendige kabinetsformatie.’

EW bezocht woensdagavond 22 november de verkiezingsbijeenkomsten van de grote partijen: