Netanyahu zoekt in Europa steun tegen ‘Iraanse agressie’

Hoewel de Europese leiders vastbesloten zijn vast te houden aan het atoomakkoord met Iran, doet de Israëlische premier Benjamin Netanyahu deze week opnieuw een poging ze van gedachten te doen veranderen. Maandag sprak hij in Berlijn met de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Netanyahu noemt Iran, dat zondag nog opriep tot de vernietiging van ‘kankergezwel’ Israël, ‘het grootste gevaar voor de geciviliseerde wereld’.

‘Ik zal er over twee onderwerpen praten: Iran en Iran.’ Veelzeggende woorden van Netanyahu maandagochtend op het vliegveld in Tel Aviv  tegen Israëlische media. Net als de Amerikaanse president Donald Trump, die vorige maand besloot uit het akkoord te stappen, is Netanyahu fel gekant tegen het atoomakkoord met Iran. Dit is tegen het zere been van de belangrijkste Europese landen en de Europese Unie (EU), die niet van plan zijn Iran te laten vallen.

Onder aanvoering van de toenmalige Amerikaanse president Barack Obama sloten de Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk in 2015 het akkoord. Dat hield in dat Iran afziet van de productie van kernwapens en dat in ruil de economische sancties tegen het land worden opgeheven.

Israël was fel tegen het akkoord. Sindsdien beweerde Netanyahu meermaals dat Iran zijn nucleaire programma in het geheim doorzet, een stelling die hij ruim een maand geleden poogde te bewijzen toen hij bevindingen presenteerde van de Israëlische geheime dienst, de Mossad. Westerse leiders, onder wie EU-buitenlandchef Federica Mogherini, bleken zich niet onder indruk van de getoonde bewijzen.

Netanyahu: druk zetten op Iran en waarschuwen voor ‘Iraanse agressie’

De Amerikaanse president Donald Trump nam de bevindingen wel serieus, en trok zich op 8 mei terug uit het akkoord. Zijn minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo kondigde ‘de zwaarste sancties uit de geschiedenis‘ aan tegen Iran, waarna de EU samen met Iran op zoek ging naar mogelijkheden om bedrijven te beschermen.

Deze week hoopt Netanyahu de Europese leiders In Berlijn, Parijs en Londen er alsnog van te overtuigen uit het akkoord te stappen. Die kans lijkt klein, al is Netanyahu optimistisch. ‘Ik geloof dat de druk (op Iran, red.) moet worden opgevoerd. Het mag dan zo zijn dat we het nu nog niet met elkaar eens zijn, maar ik denk dat we na verloop van tijd een overeenkomst vinden.’

Netanyahu wil De Duitse bondskanselier Angela Merkel, de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Theresa May ook waarschuwen voor de ‘Iraanse agressie in de regio’. Daarmee doelt hij op de steun die het regime in Teheran geeft aan terreurbewegingen als Hamas (in Gaza) en Hezbollah (in Libanon), en de Iraanse aanwezigheid in Israëls buurland Syrië. Merkel zegde toe dat Duitsland ‘zijn invloed zal gebruiken om Iran uit Syrië te krijgen’. Dit nadat Netanyahu had gezegd dat ‘een nieuwe religieuze oorlog’ in het Midden-Oosten tot nieuwe vluchtelingen zal leiden, ‘en u weet heel goed waar die naartoe zullen gaan’.

Iraanse leider Khamenei: ‘kankergezwel uitroeien en vernietigen’

Netanyahu wil dat Iraanse troepen – die twee weken terug het noorden van Israël nog met raketten beschoten vanuit Zuid-Syrië – daar vertrekken. Eerdere geruchten over een overeenkomst over Iraanse terugtrekking uit Syrië werden afgelopen weekeinde door diplomaten uit Jeruzalem ontkend.

Gezien het taalgebruik van de Iraanse ayatollah Ali Khamenei lijkt zo’n overeenkomst inderdaad ver weg. Hij schreef zondag op Twitter dat Israël een ‘kankergezwel in de West-Aziatische regio is, dat moet worden verwijderd en uitgeroeid’. Volgens hem is dat ‘mogelijk en zal het gebeuren’. Op de gezamenlijke persconferentie van Netanyahu en Merkel haalde de Israëlische premier die woorden aan. ‘Het is ongelofelijk dat in het begin van de 21ste eeuw iemand praat over het vernietigen van Israël, de uitroeiing van nog eens ruim zes miljoen Joden. Dit is waarmee wij te maken hebben,’ zei Netanyahu, die het nucleaire arsenaal van Iran het ‘grootste gevaar voor de beschaafde wereld’ noemt.

Demonstraties tegen komst Netanyahu in Berlijn

In Berlijn, waar Netanyahu en Merkel elkaar maandagmiddag ontmoetten, demonstreerden tientallen mensen met Palestijnse vlaggen en spandoeken met teksten als ‘Free Palestine’, ‘Free Gaza’ en ‘BDS‘ (Boycot, Desinvesteren, Sanctioneren) erop. Zij protesteren tegen de komst van de Israëlische premier, omdat ze vinden dat Israël een ‘apartheidsstaat’ is die de Palestijnen onderdrukt. Dergelijke protesten worden ook in Parijs en Londen verwacht.

De demonstranten zijn vooral boos over het geweld in Gaza, waar sinds 30 maart wekelijks tienduizenden Palestijnen naar het grenshek met Israël trokken voor de zogenoemde Marsen van Terugkeer. Velen bestormden gewapend met onder meer stenen, brandbommen, knipmessen en vuurwapens de grens. Tijdens de marsen reageerde het Israëlische leger (IDF) door zo’n 120 Palestijnen dood te schieten en duizenden gewonden te maken.

De meest recente woede richt zich op de dood van de 21-jarige Palestijnse verpleegster Razan al-Najjar, die vrijdag door Israëlische soldaten zou zijn doodgeschoten terwijl ze op weg was een Palestijnse gewonde te helpen. De Israëlische regering is een onderzoek begonnen naar de toedracht van haar dood. Maandag doodde de IDF nog een Palestijn die gewapend met een bijl probeerde de grens over te steken.

Israël en Palestijnen voeren propagandastrijd over geweld Gaza

De kwesties symboliseren de propagandastrijd die Israël en de Palestijnen voeren. Volgens de Palestijnse autoriteiten doodt de IDF moedwillig ‘ongewapende, vreedzame demonstranten’, bijvoorbeeld verplegers en journalisten. Lange tijd was er verontwaardiging over een acht maanden oude baby die door traangas was omgekomen, maar later werd bekend dat er een andere doodsoorzaak was.

Israël beweert steevast dat zijn troepen handelen uit ‘zelfverdediging’, en dat soldaten soms slachtoffers maken die geen bedreiging vormden omdat de zwarte rookwolken door in brand gestoken autobanden hen het zicht belemmerden. Volgens de IDF waren de meeste doden echter ‘terroristen’ van terreurbewegingen als Hamas en Islamitische Jihad. Kort na de meest gewelddadige rellen, op 14 mei, zei Salah al-Bardawil van Hamas dat 50 van de 62 slachtoffers op die dag, bij Hamas hoorden.

De reacties uit de internationale gemeenschap op het geweld lopen uiteen: Amerika en Australië kiezen de kant van Israël en kritiseren Hamas, de Verenigde Naties en landen in het Midden-Oosten veroordelen Israël. Brussel en de meeste EU-lidstaten, waaronder ook Nederland, roepen beide partijen op tot ‘kalmte’ en ‘proportionaliteit’. De Palestijnen stapten twee weken terug naar het Internationaal Strafhof in Den Haag. Israël zou hetzelfde van plan zijn.

Lees dit verhaal van correspondent Jan Franke uit het weekblad: Israël en de Palestijnen zetten hun oorlog voort in de internationale, juridische arena