De Turkse regering stuurt tienduizenden de gevangenissen uit. Maar journalisten, dissidenten en andere politieke gevangenen moeten blijven zitten in de overvolle inrichtingen die broeinesten van het coronavirus dreigen te worden, schrijft Robbert de Witt.
Het was al langer een groot probleem voor de Turkse regering: overvolle gevangenissen. Zo’n driehonderdduizend Turken zitten er in de cel, een aantal dat na 2016 flink is gegroeid. In dat jaar mislukte er een staatsgreep tegen president Recep Tayyip Erdogan, en tienduizenden sympathisanten van de coupplegers verdwenen vervolgens in de gevangenis. De regering kondigde aan honderd nieuwe gevangenissen te bouwen om ze te kunnen opbergen.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Zoals eerder het geval was in buurland Iran, blijken de gevangenissen in Turkije broedplaatsen van het coronavirus te zijn. Het virus grijpt er razendsnel om zich heen. Nu in verschillende strafinrichtingen gedetineerden geïnfecteerd blijken te zijn, kiest de regering in Ankara voor dezelfde noodmaatregel als in Iran: tijdelijk worden duizenden gevangenen vrijgelaten. Mogelijk gaat het om eenderde van de totale gevangenispopulatie, 90.000 gevangenen. Legere gevangenissen betekent minder kans op snelle verspreiding.
Journalisten blijven achter de tralies
De gevangenen worden niet zomaar losgelaten in de samenleving: de helft krijgt tot 31 mei huisarrest, dat met maximaal zes maanden kan worden verlengd. De andere helft moet zijn straf definitief buiten de cel uitzitten. Maar tot grote woede van de oppositie en mensenrechtenorganisaties, zorgt de regering er wel voor dat niet iedereen zomaar de poort kan uitwandelen.
Lees ook dit coververhaal uit 2018 terug: Deze instituties vormen de lange arm van Erdogan
Aanvankelijk was het de bedoeling dat ook aanranders en verkrachters zouden worden vrijgelaten, maar dat stuitte op ernstige bezwaren van vrouwengroeperingen. Zij blijven toch achter de tralies. Net als journalisten, mensenrechtenadvocaten en Turken die veroordeeld zijn wegens terrorisme. Dat gaat niet om een handjevol politieke gevangenen: in de nasleep van de staatsgreep werden tienduizenden veroordeeld, op dubieuze gronden, oordeelden mensenrechtenclubs.
Gewetenloze dieven en andere criminelen
Turkije doet haasje-over met China als het gaat om het land waar de meeste journalisten zijn gevangengezet door de regering: in Turkije waren dat er vorig jaar 47, tegen 48 in China, aldus de jaarlijkse ranglijst van de Committee to Protect Journalists.
Lees het commentaar dat Robbert de Witt vorige maand schreef: Europa moet niet Erdogan belonen, maar Grieken bijstaan
Een oppositiepoliticus spreekt van politiek opportunisme: ‘Dissidenten, journalisten en intellectuelen moeten blijven zitten, terwijl gewetenloze dieven en andere criminelen vrijuit gaan.’
Als het virus vrij spel krijgt in de onhygiënische en overvolle gevangenissen, staan de tegenstanders van de regering dus plots vooraan: onbeschermd, en zonder de mogelijkheid om in thuisquarantaine te vluchten. Erdogan zal het eerder als een oplossing dan als een probleem zien.