Een sociale EU: opdat we allemaal even arm worden

De 27 EU-regeringsleiders komen vrijdag 7 en zaterdag 8 mei bijeen in de Portugese havenstad Porto. Op de agenda staat een zogenoemd ‘sociaal Europa’. De Europese Commissie heeft al grote ambities geformuleerd, maar die zijn een slag in de lucht en zelfs gevaarlijk, schrijft Jelte Wiersma.

De Europese Unie (EU) moest in 2010 de meest innovatieve economie ter wereld zijn, zo spraken de regeringsleiders in 2000 af in Lissabon, Portugal. Daarvan kwam niets terecht. Dezer dagen is Portugal opnieuw EU-voorzitter en wederom staan grote ambities op de agenda: in 2030 moet 78 procent van alle EU-inwoners tussen de 20 en 64 betaald werk verrichten (nu: 72 procent), 60 procent van alle volwassenen moet jaarlijks een opleiding volgen (nu: 37 procent) en het aantal mensen dat kans loopt op armoede of sociale uitsluiting moet met 15 miljoen worden verminderd (nu 91 miljoen).

Deze ambities zijn een uitvloeisel van de ‘Europese pijler van sociale rechten’ die de regeringsleiders in 2017 in het Zweedse Göteborg hebben ondertekend.

EU kopieert communisten

Dit klinkt allemaal leuk en aardig, maar het is gevaarlijk. Waarom moet 78 procent van de EU-inwoners betaald werk doen? Of 60 procent jaarlijks een opleiding volgen? Dat zijn slagen in de lucht.

Maar fundamenteler: dit is communistisch. Voorheen de Sovjet-Unie en nog altijd communistisch China stellen vijfjarenplannen op, met van staatswege opgelegde doelen met daarbij exacte percentages. Daarvan moeten nationale regeringen en de Europese Unie wegblijven. Al was het maar omdat, eenmaal afgesproken, rechters de neiging hebben die losjes geformuleerde doelen als absoluut uit te leggen. Denk aan de uitspraak in de Urgenda-zaak.

Ook klinken allerlei ‘sociale rechten’ best sympathiek, maar rechten betekenen automatisch verplichtingen. Verplichtingen kosten geld en dat moeten ondernemers en ondernemingen opbrengen. Daarover valt nauwelijks een woord. Terwijl uiteindelijk alleen succesvolle ondernemingen kunnen garanderen dat een zo groot mogelijk aantal EU-inwoners in gezondheid en welvaart kan leven.

Wanneer beginnen mensen een onderneming en wanneer kunnen bedrijven succesvol worden? Als zij de ruimte krijgen om te ondernemen en de vruchten van hun werk grotendeels voor hen zijn. Juist daaraan schort het in veel EU-landen. Overheden – nationaal en Brussel – zitten te vaak in de weg met te veel regels en te hoge belastingen.

Liberaal Polen gaat ‘sociaal’ Italië voorbij

Hoe het wel kan, toont Polen, dat economisch zo snel groeit dat het op weg is Italië in te halen qua jaarinkomen per hoofd van de bevolking. Liberalisering en lage belastingen hebben geleid tot een geweldige welvaartsgroei.

Terwijl Portugal, dat graag een sociale Europese Unie wil, het armste land van West-Europa is. Polen is al rijker. Welk land zou nou een goede raadgever zijn? Nederland heeft zich overigens met tien andere landen gekeerd tegen een deel van die sociale EU – gevreesd wordt dat het de opmaat is naar allerlei EU-regels over de hoogte van uitkeringen en andere zaken. Dat is alvast winst.

Maar die sociale EU zal telkens terugkeren op de EU-agenda. De Europese Commissie en Zuid-Europese landen die dit willen, hebben een lange adem. Telkens krijgen ze een beetje hun zin tot hun belabberde economische beleid over de hele Unie wordt uitgerold. Gezien hun doel om meer gelijkheid in de EU te bewerkstelligen, zal dat niet verrassen. Maar de uitkomst zal zijn: meer gelijkheid doordat ook liberalere landen worden ingeperkt en daarmee armer worden.

Meer opinie en achtergrond over de Europese Unie? Luister de podcast Brusselse Bobo’s met Jelte Wiersma: