Investeren in Griekenland is een slimme zet, denkt Peking. Zo bestaan er plannen voor een groot volkspark mét ruimte voor hotels, appartementen en winkels. Correspondent Hans Moleman legt in zijn blog uit wat The Hellinikon Project is én waarom het nog niet van de grond is gekomen.
China maakt er geen geheim van: het wil het machtigste land van de wereld worden. Dat het veel strategische invloed verwerft in Afrika is bekend. Maar Peking rammelt ook aan de poorten van Europa. Piraeus, de haven van Athene, is Chinees eigendom. Correspondent Hans Moleman schrijft dit najaar voor Elsevier Weekblad over de Chinese impact op de Grieken. De verhalen kwamen tot stand met steun van het Nederlands Instituut Athene en een bijdrage uit de Regeling Onderzoeks-journalistiek van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Wie kent The Hellinikon Project? Het is de grootste privé-investering ooit in de ganse Griekse geschiedenis, mooier en groter dan Hyde Park in Londen of Central Park in New York. Het levert werk op voor tienduizenden mensen en miljarden euro’s voor de Griekse schatkist, belooft de verkoopbrochure.
Meteen doen, zou je zeggen. Zo’n investering kan Griekenland wel gebruiken nu het uit een diep dal probeert te kruipen.
Maar zitten er wat addertjes onder het gras. Om het megaproject aan de kust bij Athene van de grond te krijgen, moeten talrijke hindernissen worden genomen. De datum waarop de eerste schop de grond in kan, wordt daarom steeds uitgesteld. Eind volgend jaar is de laatste inschatting.
The Hellinikon is een project van de Global Investment Group, een samenwerking tussen het Chinese conglomeraat Fosun, investeringsmaatschappij Eagle Hills uit de Verenigde Arabische Emiraten en de Griekse rederij Latsis.
Rode miljardair ziet brood in Atheense Rivièra
Fosun is niet zomaar een bedrijf. Het is het levenswerk van Guo Guangchang, een dynamische ondernemer aan de Chinese oostkust. Amper 25 jaar geleden was Guo nog een eenvoudige beginnende MBA-er, die met studiegenoten van de Sjanghaise Fudan University een van de eerste serieuze Chinese marktonderzoekbureaus opzette.
Daarna werd hun start-up Fosun (Chinees voor ‘Ster van Fudan’) actief in verzekeringen, geneesmiddelen, gezondheidszorg, onroerend goed en nog zo wat. Anno 2018 is het een van de grootste private ondernemingen van China.
Lees ook de eerdere verhalen in deze serie:
1. Anarchisten van Athene hebben weinig moeite met China
2. Chinezen willen Gouden Visum voor het balkon van Europa
Miljardair Guo kreeg een tikje in 2015. Toen verdween hij even van de radar omdat de autoriteiten in Sjanghai hem hadden meegenomen in een corruptieonderzoek, maar dat liep voor hem met een sisser af. Als Chinese rijkaard is de 51-jarige Guo – net als zijn zakenvriend Jack Ma van e-commercebedrijf Alibaba – lid van de Communistische Partij, dat spreekt.
Fosun, genoteerd aan de beurs van Hongkong, is al jaren in het buitenland aan het rondshoppen. Guo heeft een aparte smaak: zo kocht hij het kwakkelende Franse Club Med, de organisatie achter vakantieparadijzen, de Portugese verzekeraar Fidelidade, maar ook aandelen in het Canadese rondreizende theatergezelschap Cirque du Soleil en in Folli Follie, een Grieks merk van sieraden en handtassen.
Folli Follie lijkt overigens een missertje, want de kas bleek deze zomer bijna leeg en het aantal verkooppunten sterk overdreven.
Resort van een soort dat Europa nog niet kent
The Hellinikon is van een andere orde. Het ontwikkelingsproject aan de Atheense Rivièra vergt een investering van 8 miljard euro. Met dat geld kan een terrein van een slordige duizend voetbalvelden – 625 hectare – worden omgevormd tot een seaside leisure resort annex metropolitan park, een grootsteeds park aan de kust voor ontspanning en vrijetijdsbesteding van een soort dat je in Europa nog maar weinig ziet.
Hoe dat kan, zoveel vrije ruimte op een A-locatie, op amper een steenworp afstand van de Acropolis? Het perceel waarop Fosun en de zijnen hun oog hebben laten vallen, was voorheen het vliegveld van Athene. Dat werd enkele jaren voor 2004 verhuisd in verband met de Olympische Spelen die in dat jaar in de Griekse hoofdstad zouden worden gehouden.
In een hoek van het vliegveld zijn olympische sporthallen neergezet, maar het gros van de luchthaven ligt er onaangeroerd bij. Het lijkt alsof de tijd meer dan twintig jaar heeft stilgestaan: naast de start- en landingsbaan staat zelfs nog een oude, van motoren ontdane jumbojet en ander museummaterieel van Olympic Airlines, de Griekse staatsluchtvaartmaatschappij die in 2009 teloor is gegaan.
Hoe kom je heelhuids door een Grieks mijnenveld?
Elliniko, zoals de voormalige luchthaven in Athene bekendstaat, zou na de Olympische Spelen een groot park worden, beloofde de toenmalige regering. Daarvan kwam vele jaren niets terecht, totdat de financiële crisis de Griekse staat dwong om de startbaan en omgeving in de etalage te zetten. In 2014 hapte Fosun toe en wist het ook Arabisch geld te werven. De Griekse rederij Latsis is een fixer en regelt diverse zaken, zoals de investeerders heelhuids door Griekse politieke en bureaucratische mijnenvelden heen manoeuvreren.
Het beloofde volkspark komt er, verzekeren de mannen van de Global Investment Group, die 915 miljoen euro neertellen voor het voormalige vliegveld. Met tientallen kilometers wandel- en fietspaden moet het gebied straks een oase worden aan de door steen en beton gedomineerde Atheense kust. Het strand blijft openbaar bezit, gratis toegankelijk voor iedereen.
Voorwaarde is dat er naast de groenstrook – met 500 hectare een van de grootste stadsparken ter wereld – flink mag worden gebouwd. Hotels, winkels, appartementen, een toren, musea, sportfaciliteiten, een casino: als alles klaar is, heeft Athene er een wereldattractie bij. Goed voor zeker één miljoen extra toeristen, aldus Fosun en co. En daar zullen veel Chinezen bij zijn.
Guo gaat pas betalen als alle papierwerk af is
Maar wanneer The Hellinikon wordt geopend? Niemand durft het meer te zeggen. De linkse Syriza-regering heeft haar zegen aan het project gegeven, de hoogste rechters van Griekenland zijn overstag, maar definitief groen licht geven die zegens nog niet. De tegenstanders – vooral actiegroepen van milieubeschermers en bewoners van omliggende wijken – geven niet op voordat elke boom rond de start- en landingsbaan is gered. En een nieuw casino begin je ook niet zomaar aan de Atheense Rivièra.
En Guo Guangchang is natuurlijk niet gek. ‘We betalen pas als de Grieken alle papieren in orde hebben gebracht,’ luidt het devies in Sjanghai.
Odysseus Athanasiou, als directeur van het project de spreekbuis van Fosun in Griekenland, hoopt intussen dat de Grieken de bal niet laten vallen. Er is een sterke politieke wil nodig en een zeer duidelijke tijdslijn, bepleit hij. Fosun mikt daarom op de benoeming van een regisseur die de macht krijgt om alle verdere plooien glad te strijken. ‘In een land waar instanties voor verbetering vatbaar zijn, maken mensen het verschil, terwijl transparantie de beste manier is om vooruit te komen.’
Chinees-Atheens stadspark aan zee is kwestie van geduld
Maar ook al zou het nog tien jaar vergen voordat The Hellinikon wordt opgeleverd, het is het allemaal vast waard voor Fosun.
Stel je voor hoe de kust van Athene er in pakweg 2030 kan uitzien: eerst bij Piraeus, een van de grootste containerhavens van Europa en inmiddels eigendom van China Ocean Shipping Company uit Peking. En hemelsbreed een kilometer of 10 verderop The Hellinikon, de Ster van Fosun uit Sjanghai. De Atheense Rivièra een Chinese enclave? Kwestie van geduld.
En tussen de Chinese investeringsprojecten in ligt dan het – in 2017 geopende – Stavros Niarchos Foundation Cultural Center (SNFCC). Een magnifiek ontwerp van de Italiaanse architect Renzo Piano en een nalatenschap van de Griekse miljardair Stavros Niarchos, ooit de grote concurrent van die andere reder, Aristotle Socrates Onassis. Grieks pronkbezit, met geld uit andere tijden.
