De Turkse president Recep Tayyip Erdogan – die eerder aankondigde in een ‘Europese stad’ campagne te komen voeren voor de Turkse presidentsverkiezingen – heeft een manifest uitgevaardigd met verkiezingsbeloften. Ook is nu bekend in welke Europese stad hij Turks-Europese burgers zal komen toespreken.
Nadat hij een aantal weken geleden de verkiezingen van 2019 opeens vervroegde naar 24 juni van dit jaar, deed Erdogan een mysterieuze aankondiging: hij zou ‘ergens in Europa’ een arena hebben afgehuurd om daar hoogstpersoonlijk aanhangers van zijn AK-partij toe te spreken. Hiermee tartte hij Duitsland en Oostenrijk, die vreesden dat Turkse politici naar hun land zouden komen om campagne te voeren.
Duitsland en Oostenrijk zeiden eerder dat Turkse politici niet welkom zijn om op hun grondgebied campagne te voeren, en ook Nederland zit er niet op te wachten. ‘Onwenselijk,’ noemde premier Mark Rutte het eerder.
De drie landen kunnen opgelucht ademhalen: Erdogan zal voor zijn optreden niet naar West-Europa afreizen. In plaats daarvan spreekt hij Turkse burgers toe in een sportarena in de Bosnische stad Sarajevo, vermoedelijk op 20 mei – aldus de Turkse krant Hurriyet.
Diplomatieke spanningen na rellen in Rotterdam
Vorig jaar zorgden soortgelijke acties voor hoogoplopende diplomatieke spanningen, niet in de laatste plaats met Nederland. In aanloop naar het referendum stuurde de Turkse regering de Turkse minister van Familiezaken naar Rotterdam om campagne te voeren. Zij werd op last van burgemeester Ahmed Aboutaleb het land uitgezet.
Deze week in Elsevier Weekblad
Syp Wynia: Waarom Nederland hoge EU-contributie aan zichzelf te danken heeft
Erdogan beschuldigde Nederland vervolgens van ‘nazi-achtige praktijken’. De diplomatieke relatie tussen Nederland en Turkije werd hierdoor beschadigd: nog steeds is er geen Nederlandse ambassadeur in Ankara.
Verbod op campagne is ‘ondemocratisch’
Erdogan kiest nu dus voor Bosnië, en kan het niet laten om nog een sneer uit te delen aan Duitsland en Nederland: ‘In een tijd waarin sommige landen moeten debatteren over de vraag of ze ons toelaten voor campagnes, kiezen wij ervoor om met onze burgers samen te komen in Bosnië.’ Hij benadrukt: ‘Aan de andere kant zullen onze burgers die in andere Europese landen wonen, ook gewoon doorgaan met campagnevoeren.’ Het verbod voor Turkse politici om op het grondgebied van bepaalde landen campagne te voeren is volgens hem ‘ondemocratisch’.
Volgens onze columnisten
Arend Jan Boekestijn: ‘Waarom Turkije goede zaken doet in Syrië’
Over de democratie gesproken: zondag gaf Erdogan tijdens een grote bijeenkomst van zijn AK-partij in Istanbul officieel de aftrap van zijn verkiezingscampagne. Hij presenteerde een manifest, waarin ‘meer democratie’ en ‘meer sociale rechtvaardigheid’ worden beloofd in alle gelederen van de regering. Het presidentiële systeem, dat na de verkiezingen in werking wordt gesteld, zal ‘een hoger bruto nationaal inkomen’ genereren en brengt meer democratie, beweert Erdogan.
‘De wetgever wordt prestigieuzer, de regering machtiger en de rechterlijke macht onafhankelijker.’ Volgens Erdogan zorgt het presidentiële systeem – dat na een referendum in 2016 met een nipte meerderheid werd afgedwongen – voor een ‘totale scheiding der machten’.
Meer macht voor president bij grondwetswijziging
Maar in feite krijgt Erdogan – als hij de verkiezingen wint – met het nieuwe systeem verstrekkende bevoegdheden. Met de grondwetswijziging zou een presidentieel systeem worden ingevoerd, waarbij alle uitvoerende macht bij de president komt te liggen. In het huidige stelsel leidt de premier de regering en is de functie van president slechts een ceremoniële.
Door de hervorming kan Erdogan per decreet regeren. Daarnaast wordt zijn invloed op benoemingen binnen de rechterlijke macht vergroot, wordt de functie van premier afgeschaft en komt er een vicepresident voor in de plaats. De president kan ministers en andere hoge bewindslieden benoemen en de noodtoestand uitroepen. Het parlement kan de president wel afzetten, maar om dat proces te kunnen beginnen, is een tweederde meerderheid in het parlement nodig.
Het aantal termijnen voor de president blijft twee, net als in de huidige situatie. Maar de telling begint pas wanneer de Grondwet ingaat. In theorie betekent dit dat Erdogan, als hij de verkiezingen van juni wint, tot 2028 kan aanblijven als president.