In de nasleep van de mislukte staatsgreep is de Turkse president Recep Tayyip Erdogan in eigen land enkel populairder geworden. Het lijkt het perfecte moment om een controversieel presidentieel systeem in te voeren.
Het Turkse presidentschap is momenteel een neutrale, vooral ceremoniële functie, en het is geen geheim dat Erdogan veel liever een presidentieel stelsel invoert waarbij de besluitvorming om hem draait.
Daarvoor moet hij 330 van de 550 Parlementsleden zien te overtuigen om een referendum toe te staan over een grondwetswijziging. De meeste partijen verzetten zich tegen een veel machtigere president, maar de leider van de nationalistische MHP, Devlet Bahçeli, heeft onlangs aangegeven een referendum te steunen.
‘Om nieuwe coups te voorkomen’
De AK-partij is van plan om het referendum komend voorjaar al te organiseren, zo stelde de vicepremier Nurettin Canikli vrijdag op Turkse tv. Premier Binali Yildirim jubelde zaterdag dat Turkije ‘een sterkere democratie krijgt, zonder coalities’. Met de grondwetswijziging zou Turkije ‘nieuwe coups worden bespaard’, aldus Yildirim.
Critici wijzen erop dat de grondwetswijziging niet alleen Erdogans macht zou vergroten, maar dat hij ook veel langer aan de macht kan blijven. De huidige limiet van twee termijnen zou komen te vervallen bij een nieuw systeem, waardoor Erdogan zich bij de volgende verkiezingen weer ‘voor de eerste keer’ kan melden voor het presidentschap en theoretisch tot 2029 Turkije kan leiden.
Syp Wynia: ‘De hamvraag luidt of moet worden uitgesproken dat Turkije nooit lid van de EU kan worden’
Het volk zou zijn plannen best eens kunnen steunen, zeker nu Erdogan populairder is geworden door zijn felle reactie op de mislukte coup van afgelopen zomer. Die reactie – waarbij vele tienduizenden leraren, journalisten, rechters en soldaten werden ontslagen en gearresteerd – leidde juist tot grote zorgen bij de Europese Unie.
Praktisch al een heersende president
In feite heeft Erdogan de positie van president al heel anders ingevuld dan zijn voorgangers. Erdogan was eerst premier, en hield na zijn verkiezing als president vast aan veel van zijn machten.
Eigenlijk mag de president geen banden hebben met een politieke partij. Tijdens de afgelopen parlementsverkiezingen was hij echter geen neutrale speler, maar voerde hij volop campagne voor zijn AK-partij.