De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft een verkeerde beslissing genomen – een beslissing waartoe haar voorgangers gelukkig nooit bereid waren.
Imam Khomeini, de leider van het islamitische Iran, leidde in de jaren tachtig van de vorige eeuw een terreurstaat, een extreem gewelddadig regime. Toch was de Duitse bondskanselier destijds niet bereid om de vervolging van komiek Rudi Carrell te bevelen. Ook lieten de Duitse leiders zich nooit chanteren door de Sovjet-Unie of een schurkenstaten.
Cartoonist
Angela Merkel breekt met deze belangrijke democratische traditie. Velen hopen terecht dat Merkel bij de volgende verkiezingen wordt gestraft voor deze historische fout, namelijk zwichten voor een tiran.
SPD zet Merkel onder druk voor Turkije-reis
Lees verder >
Merkel heeft haar volk en Europa in gevaar gebracht. Er zijn immers nog meer tirannen die moeite hebben met de westerse rechtscultuur. De koning van Saudi-Arabië kan straks hetzelfde eisen met betrekking tot een Duitse academicus of een cartoonist. Ook de Russische president Vladimir Poetin zou van de Duitse regering kunnen eisen een hem onwelgevallige schrijver of dissident te vervolgen wegens het beledigen van de Russische president. Hetzelfde geldt voor de Iraanse leider Khamenei, er wonen veel Iraanse dissidenten in Duitsland. Ook Khamenei kan de vervolging van intellectuele dissidenten eisen wegens de belediging van de Iraanse leider. Hoe is dit in Nederland geregeld?
Ruime invulling
Ten onrechte werd in de media de indruk gewekt alsof de termen ‘een bevriend staatshoofd’, zou verwijzen naar een staat waarmee Nederland of een ander Europees land een bondgenootschappelijke betrekking heeft. In verschillende landen worden die begrippen anders ingevuld.
Bart De Wever, voorzitter van het Belgische N-VA en burgemeester van Antwerpen, is woedend over de rel met de Duitse komiek. Hij roept de Duitsers op om de tekst over Erdogan ‘massaal te delen’. Meer lezen >
De ruimste invulling van de termen ‘bevriende staat’ of ‘bevriend staatshoofd’, vinden we juist in de Nederlandse wetgeving. In artikel 118 van het Wetboek van Strafrecht wordt de opzettelijke belediging van het hoofd of een lid van de regering van een bevriende staat strafbaar gesteld. Hetzelfde is van toepassing op de buitenlandse diplomaten in Nederland.
Gewapend conflict
De ruime opvatting van dat delict blijkt ook uit de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de woorden ‘bevriende staat’. ‘Bevriend’ betekent in deze constructie slechts ‘niet-vijandig’. Dit geldt volgens Kamerstukken ook voor landen waarmee Nederland geen diplomatieke betrekkingen onderhoudt. Zie daarvoor artikel 87a in het Wetboek van Strafrecht. Onder een bevriende staat wordt verstaan: een buitenlandse mogendheid waarmee Nederland niet is verwikkeld in een gewapend conflict.
Onze wetgeving is dus nog ruimer dan die van Duitsland. Bovendien hebben we met bijna alle dictators en tirannen van de wereld gewone diplomatieke contacten. Voor wie het nog niet wist: democratische rechtsordes zijn nog steeds wereldwijd in de minderheid.
Tweede Wereldoorlog
Eigenlijk was het idee om met de strafbaarstelling van het beledigen van een staatshoofd te voorkomen dat een onzinnige aanleiding een militair conflict zou ontketenen. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt ervan uitgegaan dat een staat in het beledigen van een staatshoofd geen aanleiding mag en kan vinden voor oorlogvoering.
De diplomatieke betrekkingen tussen democratische staten en niet-democratische staten zijn sindsdien ook veranderd. De leiders van de Sovjet-Unie aanvaardden dat zij in een westers land door intellectuelen konden worden beledigd. Dat was geen reden voor de Sovjetleiders om de Verenigde Staten of andere westerse landen niet te bezoeken. Omdat het Westen vastberaden was om inzake de vrijheid van meningsuiting geen concessies te doen aan tirannen. Met die traditie breekt mevrouw Merkel nu.
Terughoudend
Ook het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) oordeelde in 2002 (Colombanie versus Frankrijk) dat wanneer een staat een bevriende betrekkingen wenst te onderhouden met een andere staat, dit niet betekent dat dan altijd een ‘pressing sociaal need’ bestaat om een belediging van het desbetreffende staatshoofd strafbaar te stellen. De conclusie zal duidelijk zijn: ook de huidige wetgeving moet met terughoudendheid worden toegepast. Wat is dan het probleem? Wordt de Duitse komiek Jan Böhmermann dan vrijgesproken?
Eigenlijk ontstaat nu juist een levensgroot probleem: de Duitse komiek is reeds gecriminaliseerd. Hij wordt dubbel gestraft, nog voordat het proces begint: Hij moet onderduiken voor de lange arm van de Turkse tiran en hij wordt onnodig onderworpen aan een strafrechtelijk onderzoek door eigen democratische staat.
Intimiderend
Er is nog een probleem. De islamitische staatshoofden kunnen het normaal functioneren van de persvrijheid belemmeren door continu aangifte te doen wegens belediging van hun staatshoofden. Hierdoor ontstaat een intimiderende sfeer waardoor sommige grote (media-)instellingen het voorbeeld van mevrouw Merkel zouden kunnen volgen. We capituleren dan massaal voor tirannen, en dat is gevaarlijk. Want daarna zullen ze nog meer opeisen. Zelfcensuur is onwenselijk en onder bepaalde omstandigheden gevaarlijk.
Dankzij Merkel weten de tirannen nu dat zij ook buiten hun landsgrenzen de vrijheid van meningsuiting kunnen inperken. Dat kunnen ze in elk geval proberen.
De internationale betrekkingen worden niet verstoord als wij deze bepalingen schrappen. De Nederlandse overheid moet onmiddellijk de strafbaarheid van het beledigen van buitenlandse diplomaten en staatshoofden schrappen. Zij hebben deze extra bescherming niet nodig. Niet de tirannen, maar de burgers moeten worden beschermd.