Kamer en kabinet hebben makkelijk praten over 17 augustus 1945. Hoe had het dan gemoeten?

Natuurlijk deugt het niet dat Nederlanders extreem geweld hebben gebruikt voor, tijdens en na de politionele acties in Nederlands-Indië. Maar dat de regering orde op zaken wilde stellen na de overgave van de Japanners, valt heel goed te begrijpen, vindt Arendo Joustra.

Langzaam maar zeker kan Nederland worden voorgedragen voor een heiligverklaring door de paus. Voor alle misstappen in heden en verleden heeft de regering inmiddels excuses aangeboden. Waarmee ze vorige regeringen lekker in de kou zet, want die hebben het natuurlijk allemaal verkeerd gedaan.

Vorige week woensdag dansten Tweede Kamer en kabinet weer zo’n witwas-tango. Ze stelden vast dat Nederlands-Indië al op 17 augustus 1945 onafhankelijk was geworden, daarmee suggererend dat Nederland nog jarenlang een ‘foute’ onafhankelijkheidsoorlog heeft gevochten (tot 27 december 1949, toen de soevereiniteit officieel werd overgedragen aan Indonesië).

Dertig jaar geleden meed kabinet 17 augustus als de pest

Ach, wat doet zo’n datum er toe? Nou, veel. Nog in 1995 besloot het kabinet-Kok het staatsbezoek van koningin Beatrix en prins Claus aan Indonesië uit te stellen tot 21 augustus dat jaar, zodat ze net de viering van vijftig jaar onafhankelijkheid zouden mislopen. Begrijpelijk, want het kabinet erkende weliswaar ook toen al 17 augustus als ‘historisch vaststaand feit’, maar besefte tegelijk, en terecht, dat voor vele Nederlanders die datum met het bloed van hun geliefden is geschreven.

De witwasdanspasjes van de huidige politici gaan ten koste van vorige generaties. Hadden die dan op 17 augustus 1945 direct de Nederlandse vlag moeten strijken? Met welke gevolgen? Toen de Japanse keizer zich twee dagen eerder op 15 augustus 1945 overgaf en ook in Azië eindelijk een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog, ontbrak elk gezag in Nederlands-Indië.

Duizenden Europeanen werden tijdens de Bersiap afgeslacht

De Japanners waren verslagen en de geallieerden nog niet geheel gearriveerd. Op hun beurt hadden de leiders van de onafhankelijkheid, Soekarno en Hatta, hun radicale supporters, die waren opgehitst en bewapend door de Japanse bezetter, niet in de hand. De snelle onafhankelijkheidsverklaring (Merdeka!) werd door hen afgedwongen door Soekarno en Hatta te ontvoeren.