Een sterk verdeeld land heeft als premier iemand nodig die niet anderen laat buigen, maar zelf buigt. Weinigen aan het Binnenhof kunnen dat. Als duivelskunstenaar is Mark Rutte zo’n uitzondering, schrijft Arendo Joustra.
Toen François Mitterrand een jaar of twaalf president van Frankrijk was, verschenen in Parijs affiches op straat met de tekst ‘Je verveelt ons’. De Fransen waren uitgekeken op zijn hoofd, dat ze nergens konden ontlopen. Elke dag in alle kranten, elke dag op alle televisiezenders. De Fransen waren moe van Mitterrand.
Iets dergelijks overkomt dertig jaar later Mark Rutte. Als de kiezers niet al verveeld met hem zijn, dan toch zeker wel de commentatoren en columnisten. Ze hebben na twaalf jaar elk facet van de VVD-premier belicht. Alles is inmiddels wel over hem gezegd en geschreven. Ze snakken naar een nieuweling om hun zinnetjes op los te laten.
Rutte krijgt zo’n beetje van alles de schuld dat mis is gegaan en gaat
Bij Rutte speelt niet alleen verveling een rol. Veel kiezers zijn hem ook ronduit zat. Ook in zijn eigen partij. Ze zijn gaan geloven in het beeld dat andere partijen op Rutte hebben geplakt. Dat hij onbetrouwbaar is, dat hij liegt, dat hij niet te vertrouwen is, dat hij voorwendt geen herinnering te hebben aan kwesties die hem niet goed uitkomen, en dat hij geen visie heeft en ook niet wil hebben. Dat hij geen ‘verhaal’ heeft.
Lees het interview met Mark Rutte: ‘De woede was geen gevaar, wel een signaal’Het is nog erger. Omdat hij al meer dan twaalf jaar ‘aan de macht’ is, krijgt Rutte ook de schuld van alles wat in die lange periode is misgegaan. Van bevingsschade tot toeslagenaffaire, van woningcrisis tot ‘asiel-tsunami’ en van een foute bestuurscultuur tot schade aan de natuur. Volgens het motto van de strafrechter: ‘Je was er bij, dus je bent erbij’.
Kiezers kennen Rutte veel meer macht toe dan hij daadwerkelijk heeft
Die omvangrijke kritiek op Rutte gaat voorbij aan de tamelijk bescheiden positie die een minister-president heeft in het staatsbestel, zowel volgens de Grondwet als het ongeschreven staatsrecht. Te midden van de andere ministers is hij primus inter pares (de eerste onder zijn gelijken). Rutte wordt vaak een almacht toegeschreven die hij niet heeft. Hij is niet ‘de baas’.
De liberale staatsman Sam van Houten, vooral bekend van zijn Kinderwetje, wist al in 1908 dat zelfs een krachtige persoonlijkheid maar een bescheiden invloed heeft als premier. ‘Hij zal steeds veel meer zelf moeten buigen, dan hij anderen kan doen buigen,’ om de simpele reden dat bij zijn collega’s in de politiek ‘de geest van discipline en onderwerping zwak is, of ontbreekt’.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?