Onder gejuich van de plaatselijke (zwarte) bevolking keerde de Zimbabwaanse (blanke) boer Robert Smart deze week terug naar zijn boerderij waaruit hij een aantal jaren geleden werd verdreven. Hij was een van de 4500 blanke boeren, die slachtoffer werden van het “beleid” van machthebber Mugabe om het land te “herverdelen”, een ander woord voor “inpikken”. Ideologie kan mooi zijn, maar vaak verliest deze het van de weerbarstige werkelijkheid.
Een klein deel van de herverdeelde boerderijen kwam in handen van zwarte boeren die er een succes van maakten. Maar het overgrote deel kwam terecht bij trouwe ambtenaren van het regime en andere trouwe partijgangers.
Graanschuur van Afrika werd dorre vlakte
Dat werd geen succes; veel boerderijen in wat ooit de graanschuur van Afrika werd genoemd werden dorre vlaktes. De blanke boeren waren niet alleen blank, maar ook overwegend goede boeren. Zimbabwe verviel tot armoede, ook al schijnt de beeldvorming de afgelopen jaren wel erg negatief te zijn geweest.
Hoe dan ook, de nieuwe president Mnangagwa beijvert zich om blanke boeren te laten terugkeren. Niet als eigenaar van het land, maar wel als exploitant. En dat blijkt bij de zwarte bevolking goed te vallen. Honger is een belangrijker drijfveer dan ideologie, dat wisten de grote ideologen al.
Wat in Zimbabwe de afgelopen vijftien jaar heeft plaatsgevonden leek een onomkeerbare beweging. Het is niet het enige voorbeeld van iets dat nooit lijkt te kunnen veranderen, maar toch. De ineenstorting van de Sovjet-Unie, de toenadering tussen de VS en China destijds, maar ook het opstaan uit de bijna-dood van politieke partijen in menig land, er zijn ontelbare voorbeelden van veranderingen en omwentelingen die niemand meer voor mogelijk had gehouden.
Turkije veranderde in no-time naar een semi-dictatuur
Zo lijkt het er op dat de aartsvijanden Israël en Saoedi-Arabië elkaar vinden dankzij nóg gevaarlijker vijanden. En neem Turkije. In no time van een seculiere staat, met hoofddoekverbod en nauwe betrekkingen met het Westen, inbegrepen Israël, verworden tot een semi-dictatuur met sterk fundamentalistische inslag. We zijn geneigd te denken dat deze eeuwig standhoudt, maar dat komt door ons beperkte geheugen en onze neiging tot extrapoleren: de lijn doortrekken.
Is het streven naar autonomie, niet alleen in Catalonië, maar ook in Corsica, Noord-Italië en vele andere regio’s in Europa vreemd? We zijn toch juist bezig een verenigd Europa (uit) te bouwen? Maar vergeten wordt dat de nationale staat nog maar bestaat sinds een krappe anderhalve eeuw en dat daarvóór Europa domweg bestond uit regio’s, onder welke benaming ook.
Terug naar Nederland
Dichter bij huis. Er is veel te doen over de ‘verkamering’ in een aantal grote steden, met name in Amsterdam. Maar nog geen twee generaties geleden was “verkamering” ook al heette dat nog niet zo, schering en inslag. Tweehoog-vóór en tweehoog-achter, bewoonde kelders, schuurtjes. Dat lijkt terug te komen; ik zeg niet dat ik dit toejuich, maar het is een feit en feiten zijn heilig.
En neem de nieuwste modegril: ‘genderneutrale toiletten’. Nog helemaal niet zo lang geleden beschikte een café over één WC. Toen kwamen wetten en regels die dit onmogelijk maakten en zo kreeg elk café en andere publieke locatie (minstens) twéé WC’s, elk voor het halve mensdom. Nu gaan we weer terug naar vroeger, naar één WC, maar dat is overgoten met een ideologisch sausje, omdat inmiddels gebleken is dat geslachten niet meer bestaan en alle mensen gelijk zijn.
Wat ik alleen maar wil zeggen: denk niet te gauw dat ontwikkelingen onomkeerbaar zijn en realiseer je dat de mensheid vaker dan je vermoedt terugkeert van de dwalingen zijns weegs. Het lijkt mij een mooie Kerstoverpeinzing. Niet in de laatste plaats voor Sylvana Simons, Gloria Wekker, Tunahan Kuzu, Sunny Bergman, Anja Meulenbelt en al die anderen die ons in 2017 lastig hebben gevallen met hun gedram en gelijkhebberigheid. Maar ook zíj hebben niet het tij eeuwig mee.