De feiten: Vitamine K is effectief, maar voor een een relatief klein risico
Bron: Ministerie VWS, Gezondheidsraad, KNOV, NKVStaatssecretaris voor Jeugd, Preventie en Sport Judith Tielen (VVD) heeft besloten geen vitamine-K-injectie in te voeren voor pasgeboren baby’s, ondanks een expliciet advies van de Gezondheidsraad om dat te doen. Dankzij de injectie zou de kans op ernstige bloedingen bij zuigelingen kunnen worden verminderd.
Bij sommige baby’s werkt prik beter
De Gezondheidsraad concludeerde in zijn advies opnieuw dat een éénmalige vitamine-K-injectie kort na de geboorte de beste bescherming biedt tegen inwendige bloedingen. De raad wijst erop dat orale druppels weliswaar ook effectief kunnen zijn, maar dat die aanpak in de praktijk niet zo betrouwbaar blijkt. Bij sommige baby’s wordt de vitamine K in druppels niet goed opgenomen en werkt een prik beter.
Vitamine K is essentieel voor de bloedstolling. Pasgeborenen maken zelf weinig aan in de eerste maanden, en borstvoeding bevat weinig vitamine K. Zónder voldoende vitamine K loopt een baby een verhoogd risico op bloedingen in de eerste levensweken, soms met ernstige of fatale gevolgen.
Het gaaat om kleine aantallen: de schatting is dat onder de circa 166.000 baby’s die jaarlijks worden geboren circa tien van dergelijke hersenbloedingen voorkomen. Door toediening van vitamine K daalt dat naar bijna nul.
Tielen zegt in haar brief aan de Tweede Kamer dat zij het huidige beleid handhaaft, omdat de landelijke geboorte- en verloskundige praktijken de injectie niet breed willen dragen. Volgens haar is implementatie niet haalbaar en sluit het niet goed aan bij bestaande contactmomenten in de geboortezorg.
Veel kinderartsen reageren verbolgen
De Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) heeft het voorstel van de Gezondheidsraad verworpen. Op de website meldt zij: ‘De KNOV werkt vanuit het “do no harm”-principe uit de Eed van Hippocrates. Dat betekent dat verloskundigen geen vitamine K prikken, ook niet als ouders hier zelf om vragen.’
De Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) en veel kinderartsen reageren juist verbolgen. Zij wijzen erop dat in landen waar wel een prikbeleid bestaat, bloedingen veel minder vaak voorkomen en zeggen dat baby’s die het hardst bescherming nodig hebben nú niet worden beschermd.
Wie zegt wat over de Vitamine K-prik?
Bron: Staatssecretaris Judith Tielen, KNOV, NKV- Staatssecretaris Judith Tielen (VVD) schrijft in een Kamerbrief: ‘Het huidige vitamine K-beleid blijft hetzelfde.’ en ‘… implementatie van een prik is op dit moment niet haalbaar.’
- De Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen vreest dat de vitamine K-prik negatieve effecten heeft: ‘We zien in Nederland een sterke afname van de prikbereidheid. Het aanbieden van extra prikken kan dit effect versterken en daarmee de prikbereidheid op andere terreinen beïnvloeden.’
- De Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde toont zich ‘verbijsterd’: ‘Het is niet uit te leggen dat er na tien jaar discussie niets verandert,’ zegt voorzitter Lissy de Ridder, ‘en dat baby’s nog steeds geen toegang tot deze prik hebben. Daarmee onthouden we ouders de kans om hun kind de beste zorg te geven.’
EW's visie: Tielen hoeft Gezondheidsraad niet blind te volgen, maar wel een alternatief bieden
Door: Bram Hahn, redacteur Kennis & CultuurStaatssecretaris Tielen kreeg forse kritiek van kinderartsen, maar haar aarzeling is niet onbegrijpelijk. Het advies van de Gezondheidsraad weegt zwaar, maar het is een advies, geen bindende uitspraak. Een bewindspersoon moet meer belangen afwegen dan alleen medische effectiviteit: uitvoerbaarheid, draagvlak in de praktijk en de inzet van schaarse zorgmiddelen spelen ook een rol.
Negeren advies Gezondheidsraad vraagt om stevige onderbouwing
Dat neemt niet weg dat het negeren van zo’n advies om een stevige onderbouwing vraagt. Niet alle argumenten die daarbij worden aangevoerd, zijn even overtuigend. Zo stellen verloskundigen dat een extra injectie bij alle baby’s zou kunnen leiden tot een afname van de algemene prikbereidheid. Dat is een zorg die niet wordt ondersteund door concrete cijfers of ervaringen uit landen waar de vitamine-K-injectie al standaard is.
Sterker is het argument dat het hier gaat om zeer kleine aantallen. De vraag is legitiem of het proportioneel is om extra organisatie, tijd en middelen in te zetten voor een risico dat zich zelden voordoet. In een zorgsysteem dat op meerdere fronten onder druk staat, zijn er genoeg terreinen waar de nood aantoonbaar hoger is.
Vitamine K-prik voorkomt potentieel ernstige gevolgen
Daar staat tegenover dat het bij de vitamine K-prik gaat om een eenvoudige ingreep die potentieel ernstige gevolgen effectief voorkomt. Juist bij preventie is de afweging lastig: succes blijft onzichtbaar, falen niet.
Tielen heeft formeel de ruimte om het advies van de Gezondheidsraad naast zich neer te leggen, maar zal zich dan wel moeten inspannen om met een alternatieve oplossing te komen.