Philip van Tijn ziet dat er een kentering op komst is. Niet alles wordt zomaar meer gedoogd.
De twisten over CO2, stikstof, Zwarte Piet, het wachtgeld van Klaas en andere splijtzwammen in onze samenleving hebben de aandacht naar zich toegezogen. Maar intussen tekent zich een onderstroom af die wel eens heel bepalend zou kunnen worden.
Philip van Tijn
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.
Jarenlang heb ik politici niet anders horen zeggen dan dat er ‘keihard wordt ingegrepen’, terwijl de uitkomst boterzacht was. Laat staan dat iemand van betekenis in de afgelopen kwart eeuw het begrip zero tolerance van stal heeft gehaald – én toegepast!
Vrijheid blijheid, iedereen moest het zelf maar uitzoeken en de overheid was er om het de burgers zo makkelijk mogelijk te maken. De overheid faciliteerde en de burgers eisten steeds meer op. Ontwikkelingen die in de kiem hadden moeten worden gesmoord, kwamen tot volle wasdom en het aloude principe dat de vrijheid van de een wordt beperkt door de overlast voor de ander, werd met voeten getreden. De overheid heeft jarenlang vooral haar best gedaan om geen ruzie te maken en het resultaat zijn de stinkende wonden die zachte heelmeesters volgens het beroemde gezegde maken. Met gevolgen tot aan de cocaïnemaffia toe.
Zien we een kentering in de permissive society?
En nu de afgelopen twee weken. Johan Remkes, waarnemend burgemeester van Den Haag, stelt zulke stevige eisen aan de vreugdevuren dat de organisatoren ervan afzien. Hij ontsteekt in beheerste razernij bij de beelden van een vuurwerkbom die onder een politiebusje met zeven inzittenden wordt gerold. En we weten: de daders zúllen worden gepakt.
Schiphol wordt bezet door actievoerders die denken dat niemand nog weet dat de luchtvaart een belangrijke factor is bij de CO2-uitstoot en dat Schiphol daarin een rol speelt. In mijn herinnering is het lang geleden dat politie of marechaussee zo snel en onverbiddelijk optrad. Een paar dagen eerder zagen we op het vliegveld van Eindhoven nog een overgangsfase: een afspraak van de politie met de protesterende boeren om het kort te houden. Wat ze overigens inderdaad deden.
In een geheime en strakke operatie haalde ABN AMRO 470 pinautomaten – meer dan de helft van het totaal – weg, nadat plofkraken vrijwel dagelijks werk was geworden, met toenemend gevaar voor bewoners. Dat is erg vervelend voor een aantal mensen en in zekere zin een voorbeeld van het ook al oude gezegde dat de goeden onder de kwaden moeten lijden. Maar het is ook denkbaar dat hierdoor de ‘omerta’ wordt doorbroken; het kan niet anders dan dat nogal wat mensen vrijwel precies weten wie die plofkrakers zijn, maar hun ‘solidariteit’ zwaarder laten wegen.
Op macroniveau zien we dat de wetgever bezig is de strafmaat van een aantal delicten te verhogen, waardoor rechters strenger kunnen vonnissen. Het aanvallen of molesteren van hulpverleners is daarvan een goed voorbeeld. Rechters, die er nogal eens van worden beschuldigd ‘softie’ te zijn, moeten zich nu eenmaal behelpen met de ruimte die de wetgever biedt. En onze wetgever, het parlement, heeft systematisch zijn wetgevende taak verwaarloosd om zoveel mogelijk tijd te kunnen besteden aan de waan van de dag.
Johan Remkes: een onverstoorbare bestuurder
Er is meer te noemen, maar dat komt nog wel eens. Het zijn kiempjes, straaltjes licht. En het betekent echt niet dat Nederland binnen de kortste keren een law and order- natie wordt, noch dat we binnenkort beelden tegemoet kunnen zien van in metaal en leer gehulde mannetjes die demonstraties uit elkaar knuppelen. Maar wel dat weer grenzen worden gesteld, niet om vrijheid te beperken, maar om iedereen deel te kunnen laten hebben aan die vrijheid.
Oudejaarsnacht zal een belangrijke testcase worden. Johan Remkes – die tussendoor ook nog een verstandig rapport over stikstof afleverde – is er de man naar om geen millimeter ruimte te bieden, wetend dat een millimeter een centimeter wordt en een centimeter een decimeter. Als Odysseus stopt hij zijn oren dicht voor woest gehuil. Hij hoeft niks meer te bewijzen; hij heeft bijna alle bestuurlijke functies al eens gehad, tot en met die van vicepremier. Als hij op zijn carrièrepad geen bonnetje is kwijtgeraakt en geen wachtgeld heeft geïnd, zou hij helemaal geen gekke kandidaat zijn voor die ene functie die op zijn palmares nog ontbreekt.