Links en rechts in de politiek zijn onmisbaar voor de sociale, culturele en economische vraagstukken. Provocaties en overdrijvingen horen bij hun politieke debatten. Het democratische debat kan dit alles aan. Maar beide uitersten moeten wel binnen de grenzen van fatsoen en beschaving opereren. Dat doet de Alternative für Deutschland (AfD) niet, schrijft Afshin Ellian.
Politieke standpunten en de omgang met feiten zijn gebaseerd op specifieke overtuigingen. Deze overtuigingen kunnen soms een te rooskleurig beeld geven van bepaalde feiten en omstandigheden. Maar daardoor worden we niet voorgelogen over een bepaald thema. Onder deze omstandigheden heeft een maatschappelijk en politiek debat plaats over de juistheid van overtuigingen, en het effect daarvan op politieke feiten.
Ik weiger toe te geven aan het cynisme. Maar soms is de verleiding heel groot.
Tirannie gedijt bij wantrouwen en cynisme
Een democratische orde functioneert, zolang we vertrouwen hebben in de waarachtigheid en oprechtheid van elkaars handelingen. Daarentegen functioneert de tirannie onder meer dankzij het collectieve wantrouwen en het cynisme. Er zijn momenten in de geschiedenis van een natie of een continent, die een fundament zijn voor een beschaving en de politieke ordening. Dat zijn bijzondere historische momenten en gebeurtenissen.
Fatsoenlijk rechts en links nemen nooit afstand van de funderende historische momenten. Dat is een van de minimale voorwaarden om van een beschaafd politieke partij kunnen te spreken. Inderdaad, we zijn bij de gebeurentissen van de Tweede Wereldoorlog beland. En dat doen we niet om de standpunten van een politieke beweging wegens immigratie, islam of andere aanverwanten vraagstukken te demoniseren.
De waarachtigheid en oprechtheid gaan nu bij Alternative für Deutschland (AfD) ten onder. Het gaat hier niet om de demonisering van de AfD. De AfD zelf roept de kwade demonen op. Alexander Gauland, een van de lijsttrekkers van de AfD deed een opzienbarende uitspraak op een partijbijeenkomst in Thüringen: ‘Die twaalf jaar kunnen ons nu niet meer worden nagedragen. Dat heeft met onze identiteit niets meer van doen. Wij hebben niet alleen het recht om ons land terug te krijgen, maar ook onze identiteit.’
Hij heeft het over het nationaalsocialistische verleden van Duitsland: ‘We moeten een streep zetten onder het naziverleden’. Moet van de AfD het naziverleden worden verwijderd uit het collectieve geheugen? Het is ernstiger dan we denken.
Trots op de Duitse soldaten tijdens WO I en II
Gauland lichtte toe hoe het naziverleden kan worden herschreven: ‘Als de Fransen trots mogen zijn op Napoleon en de Britten op Churchill dan hebben Duitsers het recht om trots te zijn op de prestaties van hun soldaten in de Eerste en Tweede Wereldoorlog.’ Duitsland moet trots zijn op de militaire verrichtingen van de Wehrmacht gedurende de Tweede Wereldoorlog. Dus van Gauland moet Duitsland trots zijn op de bezetting van Nederland en de gevolgen van handelingen van Wehrmacht: de uitroeiing van de meeste joden uit Nederland, willekeurige executies en martelingen van Nederlanders et cetera. Ook moet Duitsland trots zijn op de militaire verrichtingen in het oosten van Europa: miljoenen doden en verwoeste steden voor niks.
Zonder Wehrmacht had het nazibewind niet over Europe kunnen heersen. De AfD-voorman wil de geschiedenis herschrijven ten gunste van het leger van Adolf Hitler. Deze herschrijving van de geschiedenis tast de fundamenten aan van de Duitse politieke ordening en de Europese beschaving. Daarmee plaatst de AfD zich buiten de normale fatsoenlijke politieke verhoudingen tussen rechts en links.
Ook een andere prominente politicus van de AfD wil de geschiedenis in omgekeerde richting herschrijven. Björn Höcke noemde het Holocaustmonument in Berlijn ‘een monument van schande’. Dit is geen gangbaar nationalisme. De AfD is overgenomen door mensen die sympathiseren met nazi’s en neonazi’s.
Duitse democratie kan dit soort groepen aan
Hier rijst de vraag of dit een gevaar is voor de Duitse democratie. Naar mijn mening niet, althans nog niet. De Duitse democratie kan dit soort groepen aan. De Duitse democratie is sterk en weerbaar genoeg om de vijanden van de democratie te bestrijden. Wel is de AfD een waarschuwing aan het Duitse politieke establishment en de Duitse gevestigde politieke partijen.
De gevestigde partijen moeten echt werk gaan maken van de hedendaagse problemen: immigratie, integratie en islamisme. Als ze deze problemen niet aanpakken, verzwakken ze de Duitse democratie. Het antwoord op de AfD ligt niet in de sfeer van meer educatie over de Duitse geschiedenis. De antidemocratische partijen komen telkens voort uit de reëel bestaande problemen dat de gevestigde partijen niet willen of niet kunnen aanpakken.
De AfD moet een wake-up-call zijn voor de Duitse politiek.