De kabinetsformatie zit vast, maar een ‘totale chaos’? Nou nee, informateur Edith Schippers (VVD) heeft heus nog mogelijkheden.
Wat gebeurde er gisteren? ChristenUnie en D66 kwamen tot de conclusie dat ze de samenwerking weigeren. Grootste struikelblok is het wetsontwerp ‘voltooid leven’. De partijleiders Gert-Jan Segers en Alexander Pechtold zaten vier uur lang bij de informateur te steggelen.
Een formatie draait om het landsbelang, maar D66 en ChristenUnie lieten zich gisteren teveel leiden door partijbelangen. Beide profileren zich nu eenmaal als elkaars tegenstanders. D66 als de partij van de individuele zelfbeschikking. ChristenUnie als de partij van de christelijke zuiverheid. Ze hebben een gezamenlijk belang om de onderlinge tegenstellingen te overdrijven.
In dergelijke situaties komen partijleiders wel vaker tot inkeer. Er zijn talloze historische voorbeelden dat onderhandelaars het bij nader inzien toch eens worden. Een wijze informateur of het staatshoofd doet een moreel appèl op ze en ja, hoor… daar gaan we weer.
Dat Koning geen rol heeft in formatie wreekt zich
Dat de Koning niet meer mee mag doen in de kabinetsformatie wreekt zich nu. Hij kan zich er nu niet mee gaan bemoeien, want dat zou worden uitgelegd als een machtsgreep. Reken maar dat het staatshoofd zich nu ten paleize zit te verbijten.
ChristenUnie en D66 zijn van nature coöperatief ingesteld. De breuk van gisteren is misschien te repareren. Niet nu, maar later. Voor beide partijen is het een schrikbeeld dat VVD en CDA met Geert Wilders’ PVV gaan praten. Dat disciplineert. Met hetzelfde PVV-scenario kan in een latere fase eventueel ook de PvdA aan boord worden getrokken of een nieuwe poging met GroenLinks worden ondernomen.
VVD houdt vol: liever minderheidskabinet dan met regeren met PVV
VVD en CDA kunnen motorblokgedachte niet opgeven
VVD en CDA zouden heel voorzichtig kunnen zinspelen op een toenadering tot Wilders. Maar daarvoor is het nog te vroeg. Ze durven zich nog niet van Pechtold te verwijderen. Gisteren kreeg ‘het motorblok’ (VVD-CDA-D66) al een behoorlijke klap door de opstelling van Pechtold. De onderhandelaars van VVD en CDA moeten zich enorm aan hem hebben geërgerd. Maar ze geven de motorblokgedachte nog niet op, want dan zou ook de optie van een minderheidskabinet VVD-CDA-D66 wegvallen.
Informateur Edith Schippers riep maandag dat de combinatie VVD-CDA-D66-ChristenUnie de laatste kans op een meerderheidskabinet bood. Dat had ze beter niet kunnen zeggen. Toen Segers en Pechtold schichtig uit elkaar gingen, leek het inderdaad of een meerderheidskabinet er definitief niet meer inzit. Schippers betrok dit op haarzelf. Ze had met haar uitspraak de zaak willen forceren en schrok van de mislukking. Ze verklaarde ‘eerst eens rustig na te willen denken’. Dat was een terechte opmerking. De formatie heeft tijd nodig.