Zihni Özdil: Maak van de bijstand weer een warm nest

Columnist Zihni Özdil vraagt zich af of de ‘ontzielde Nederlandse politiek van de begrotingssytematiek’ eindelijk eens armoede gaat bestrijden. Om te beginnen met het herstel van een menselijke bijstand.

Mijn vader en ik bespreken vaak de uitdagingen van jong zijn, arm zijn en twee kinderen opvoeden, terwijl je jezelf wilt ontwikkelen. In de jaren tachtig bevond mijn vader zich in die situatie: hij was zijn baan kwijt, had geen geld, een zieke vrouw, en twee kinderen om voor te zorgen. We leefden van de bijstand, wat toen voldoende was. Hij volgde een lerarenopleiding en moest af en toe zijn voortgang tonen aan de sociale dienst.

Dankzij de kansen die mijn vader creëerde, ben ik Tweede Kamerlid en columnist geworden, zei ik altijd. Maar ik realiseer me de afgelopen paar jaar dat dat niet helemaal waar is. Het was ook te danken aan de Nederlandse verzorgingsstaat die vertrouwen en hoop gaf.

Nederland maakt van bijstand steeds meer een uitzichtloze hel

Vanuit deze persoonlijke geschiedenis schrijf ik inmiddels al tien jaar columns over hoe Nederland van de bijstand steeds meer een uitzichtloze hel maakt. Ik weet wat armoede is. Ik weet hoe het voelt om niet elke avond een warm bord eten op tafel te hebben.

Zo’n twintig jaar geleden begon Rotterdam, de stad waarin ik opgroeide, als eerste met mensen in de bijstand vuilnis te laten prikken, wat later nationaal beleid werd. ‘Tegenprestatie’ heet dat dan.

Mijn vader had in jaren tachtig geen tegenprestatie voor bijstand

Mijn vader had in de jaren tachtig geen ‘tegenprestatie’ voor zijn sociale recht. Hij kon sparen en ons af en toe traktaties of reizen naar Turkije geven. Maar nu moeten mensen hun spaargeld gebruiken voordat ze recht hebben op bijstand. Bovendien is er de kostendelersnorm, ingevoerd door de PvdA in 2015, die de uitkering vermindert voor ieder extra volwassen gezinslid.

De kostendelersnorm is spreadsheet-jargon voor arme gezinnen uit elkaar rukken. Voor ieder mens van boven de 21 jaar in een bijstandsgezin wordt de uitkering gekort door de kostendelersnorm. Van 30 procent bij één persoon tot maar liefst 62 procent bij vijf personen.