De feiten: D66 wil asielaanvragen buiten Europa afhandelen
Bron D66, EWD66 kwam in juni met een verklaring waarin de partij het migratiesysteem ‘stuk’ verklaarde en een nieuw systeem bepleitte. Hoe precies bleef onduidelijk.
De partij van Rob Jetten wil dat asielaanvragen in de toekomst buiten Europa worden gedaan. Asielaanvragen worden buiten Europa behandeld en we selecteren – naar het Canadese model – aan onze buitengrenzen, aldus D66.
Verwarring over formulering ‘buitengrenzen’ bij D66
Met die zin schiep de partij verwarring. Eerst staat er dat asielaanvragen ‘buiten Europa’ moeten worden behandeld. En vervolgens wil D66 ‘selecteren aan onze buitengrenzen’.
Dat laatste duidt erop dat asielzoekers aan de grenzen van de Europese Unie – pakweg Lampedusa, Kreta of Malta? – moeten aankloppen. Maar dat is niet wat D66 beoogt, leert navraag bij de partij. Asielaanvragen zullen volgens D66 in de toekomst buiten Europa moeten worden gedaan.
Daar waar in de verklaring van de D66 sprake was van ‘buitengrenzen’ had ‘buiten Europa’ moeten staan, laat een woordvoerder aan EW weten.
Dat schept helderheid. De partij blijkt zich aan te sluiten bij een trend die opgang maakt in de Europese Unie, zoals blijkt uit een brief van vijftien landen aan de Europese Commissie.
Wie zegt wat over asielaanvragen buiten de Europese Unie?
- ‘Een nieuw aanvraagsysteem zal niet voorkomen dat ook binnen Europa aanvragen worden gedaan. De grootste groep asielzoekers wordt gevormd door mensen die met een visum binnenkomen en langer blijven. Er zijn tussen de twee- en driehonderdduizend irreguliere grensoverschrijdingen tegenover één miljoen asielaanvragen,’ zei Frontexbaas Hans Leijtens in april in gesprek met de Universiteit Leiden. Frontex is het EU-agentschap dat lidstaten ondersteunt bij de bewaking van de Europese buitengrenzen.
- ‘Mensen die geen kans maken op asiel, zullen buiten Europa worden geweigerd. We maken bindende afspraken met derde landen over een snelle en veilige terugkeer van deze mensen, waarbij hun rechten worden gewaarborgd,’ aldus de verklaring van D66.
- Michiel Emmelkamp van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA: ‘De politieke urgentie om het vluchtelingenstandpunt van links opnieuw te doordenken is groot – dat behoeft bijna geen betoog meer. Zowel in Nederland als in andere landen is het migratie- en met name asielstandpunt een belangrijke oorzaak van de electorale krimp van linkse politieke partijen.’
- In het verkiezingsprogramma van de VVD staat: ‘Mocht Nederland in Europa onvoldoende steun vinden voor de voorgestelde stelselwijziging en mochten lidstaten blijven weigeren om de Europese asielregels na te leven, dan willen wij bij
een volgende Europese verdragswijziging een opt-out op asiel.’
EW's visie: asiel aanvragen buiten Europa is veel logischer
Door Carla Joosten, politiek redacteurVreemd genoeg staat het thema asielaanvragen buiten de Europese Unie pas sinds kort op de politieke agenda. De discussie draaide wel al vaker om opvang in de regio, maar zelden om het daar doen van aanvragen.
Al decennia reizen asielzoekers naar Europa om er asiel aan te vragen. Vaak hebben ze een levensgevaarlijke reis over de Middellandse Zee achter de rug, waar vele duizenden verdrinken.
Steeds meer partijen willen asielsysteem fundamenteel hervormen
Er groeit consensus voor een systeem waarbij asielaanvragen buiten Europa moeten worden gedaan. Het is een voor de hand liggend systeem waarvan de vraag is waarom het niet al veel eerder is bedacht.
Het kabinet-Schoof werkt wel aan een plan om afgewezen asielzoekers, die terugkeer weigeren naar hun land, in Oeganda te laten opvangen in een zogenoemde terugkeerhub. Een idee waarvoor ook andere EU-landen voelen. Maar aanvragen zouden nog in Europa worden gedaan.
Ook andere partijen omarmen fundamentele wijziging
De ene na de andere partij bepleit rigoureuze aanpassing van het systeem. De VVD wil in de toekomst alleen nog vluchtelingen op uitnodiging ‘hervestigen’, zoals de VVD dat in het jongste verkiezingsprogramma noemt. Maar de partij voegt eraan toe dat deze ‘stelselwijziging’ tijd kost.
Andere verkiezingsprogramma’s moeten nog volgen, maar D66 wil ook af van het kapotte asielsysteem en maakt de reuzenstap richting aanvragen buiten Europa.
Michiel Emmelkamp van het wetenschappelijk bureau van de PvdA – de Wiardi Beckman Stichting – pleitte er afgelopen april ook al voor om asielaanvragen alleen nog mogelijk te maken buiten Europa. Fusiepartij GroenLinks-PvdA hield zich vooralsnog stil over dit goed uitgewerkte plan.
In mei vorig jaar pleitten vijftien landen van de Europese Unie, waaronder Nederland, in een amper gesignaleerde brief aan de Europese Commissie ook voor het afhandelen van asiel buiten Europa.
Europees asielpact gaat minder ver dan nieuwe plannen
Het voorstel gaat verder dan wat in het Europees Migratie- en Asielpact is afgesproken. Dat pact, dat vanaf 12 juni 2026 geldt, dient ter verbetering van het asielstelsel, maar daarin is geen sprake van asielaanvragen buiten de Europese Unie.
Een uitwerking van een plan voor aanvraagpunten buiten Europa verdient alle aandacht. De geesten zijn er rijp voor.
Niet alleen kan het asielsysteem beter, maar ook de politieke discussie. Die is al decennia gepolariseerd, maar leidt nergens toe. Zoals ook in dit stuk van Diederik Boomsma en Marcelo Mooren wordt betoogd, valt er in Europa veel te winnen op dit thema.
Verdere verdieping: Raad van State en The Economist kritisch op huidig systeem
Ook de Raad van State is kritisch over de praktijk van het asielsysteem. In een uitspraak van 23 juli wees het hoogste rechtscollege op ‘het systeemfalen’ in België, waardoor Nederland asielzoekers moet opvangen die daar op straat leven.
Weekblad The Economist verklaarde het asielsysteem onlangs ten dode opgeschreven. Het Britse blad sprak zich uit voor selectie van asielzoekers in hun regio van oorsprong.