De feiten: burgers zetten automobilisten aan de kant bij Nederlands-Duitse grens
Afgelopen weekend hielden tientallen burgers, in hun reflecterende veiligheidsjassen met lichtgevende stokken nauwelijks te onderscheiden van echte verkeersregelaars, ’s avonds automobilisten staande bij de grens tussen Ter Apel en het Duitse Rütenbrock. Daarbij doorzochten zij auto’s.
Ze zouden op zoek zijn geweest naar asielzoekers die Nederland via Duitsland binnen wilden komen. Hoe de burgergroep wilde vaststellen dat er sprake was van asielzoekers en wat zij met deze mensen zou willen doen, is onbekend.
Voormalig minister Marjolein Faber (PVV) van Asiel en Migratie stelde vaste grenscontroles door de marechaussee in om het aantal asielaanvragen aan de grens in te perken. Die maatregel veranderde weinig, bleek onlangs uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer.
De mobiele grenscontroles die de marechaussee vroeger uitvoerde, waren effectiever tegen criminaliteit. Daarnaast kunnen asielzoekers ook als ze bij de grens staande worden gehouden een asielaanvraag indienen.
Initiatiefnemer van de burgergrenscontroles is ‘activist’ en complotdenker Jan Huzen uit het Drentse dorp Nieuw-Weerdinge. Hij is meer dan eens veroordeeld, onder andere voor het organiseren van een boerenprotest op de snelweg, dat een botsing tussen een vrachtwagen en een personenauto tot gevolg had.
Ook is hij veroordeeld wegens smaad, omdat hij zonder aanleiding journalist Willem Groeneveld, hoofdredacteur van de Groningse nieuwssite Sikkom, van pedofilie beschuldigde. Groeneveld wordt vanwege zijn artikelen over complotdenkers al jaren bedreigd. In 2021 werd een molotovcocktail door zijn brievenbus gegooid.
Wie zegt wat over grenscontroles door burgers?
Bron: LinkedIn, X, VVD- ‘Het wordt natuurlijk de omgekeerde wereld als we de schaars beschikbare politiecapaciteit moeten gaan besteden aan het tegengaan van illegitieme eigenrichting door zelfbenoemde waakzaamheidscomités,’ schrijft hoogleraar Strafprocesrecht Joep Lindeman (Universiteit Utrecht) op LinkedIn.
- ‘Fantastisch initiatief. Zou overal aan de grens moeten gebeuren. Als Schoof en de VVD het leger niet meteen massaal hiervoor inzetten, moeten we het zelf maar doen! Ik wil de volgende keer graag meedoen!’ schrijft PVV-leider Geert Wilders op X.
- ‘Dus je mag wel op een snelweg staan als je mensen illegaal om hun identiteitsbewijs vraagt en hun auto doorzoekt? We noteren dat voor onze volgende A12-blokkade,’ reageert klimaatactivistenclub Extinction Rebellion op Wilders’ bericht.
- ‘Ik begrijp de frustratie, maar ik roep deze groep echt op om dit niet te doen en te stoppen,’ zegt demissionair minister David van Weel (VVD, Justitie en Veiligheid en waarnemend minister van Asiel en Migratie).
EW's visie: pak deze onrechtstatelijke uitwas keihard aan
Door: Maria Bouwman, redacteur Onze OverheidBurgers die op eigen initiatief in speciale kleding de taken van de politie en marechaussee overnemen. Waar hebben we dat eerder gezien?
Honderd jaar geleden wemelde het in Nederland van de bewapende ‘burgerwachten’, vaak vermogende burgers die na de mislukte socialistische revolutie van Pieter Jelles Troelstra van 1918 in een strak uniform het heft in eigen handen namen om bedrijf en bezit al dan niet met geweld te beschermen.
Ook de NSB had in de jaren dertig een Weerbaarheidsafdeling, die in zwarte uniformen rondparadeerde en regelmatig in bloedige gevechten met tegenstanders belandde.
Angst voor fascistische milities leidde tot nieuwe wet
Met de opkomst van het Duitse nationaalsocialisme en het Italiaanse fascisme, die beide hun opmars mede dankten aan gewelddadige geüniformeerde burgermilities, sloeg Nederlandse politici de angst om het hart.
Na kritische Kamervragen over ‘fascistische elementen’ in de burgerwachten, voerde de wetgever in 1935 de Wet op de weerkorpsen in. De Duitse bezetter hief de wet op, maar sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog is hij weer van kracht.
Dat betekent dat het oprichten van burgermilities, weerkorpsen en beveiligingsbureaus strafbaar is, tenzij de minister van Justitie en Veiligheid expliciete toestemming ervoor heeft gegeven. Daarbij kijkt de minister onder meer naar of de oprichters en leden een strafblad hebben.
Waarom burgerlijke ‘grenscontroles’ in strijd zijn met de rechtsstaat
Mocht veroordeeld complotdenker Jan Huzen van plan zijn om zulke burgergrenscontroles op georganiseerde en legale wijze uit te voeren, dan zou dat nog wel eens een drempel kunnen zijn.
En terecht. In een democratische rechtsstaat ligt het geweldsmonopolie bij de overheid, die zich neutraal opstelt en zich aan de democratisch vastgestelde wet- en regelgeving houdt. Zoals de geschiedenis laat zien, leidt handhaving door ideologisch gedreven burgergroepen tot willekeur en uiteindelijk vaak tot ongebreideld geweld.
Grenscontroles door activisten ondermijnen de rechtsorde
Wie dolgraag strenge grenscontroles wil, moet zich voorstellen wat hij ervan zou vinden als een groepering met een andere ideologische kleur zich de autoriteit zou aan meten om mensen staande te houden, om hun identiteitsbewijs te vragen en hun spullen te doorzoeken.
Bijvoorbeeld de klimaatactivisten van Extinction Rebellion, die naar aanleiding van het enthousiasme van PVV-leider Wilders over de burgergrenswacht al aankondigden dit ‘te noteren voor de volgende A12-blokkade’. Juist in tijden van polarisatie en conflict moet het geweldsmonopolie in handen van neutrale opsporingsambtenaren blijven.
Waarom Frans Timmermans een lintje verdient