Beteugeling van de migratie in Nederland vergt veel meer internationale samenwerking in de Europese Unie, maar ook daarbuiten. Het kabinet zoekt die samenwerking met veertien landen buiten de Unie. EW sprak met asielminister Eddy van Hijum (NSC), die wil dat Nederland een kopgroep vormt.
De bedoeling is dat er in probleemregio’s niet alleen terugkeerhubs komen voor asielzoekers, maar ook aanvraaghubs, die een tocht over de Middellandse Zee overbodig moeten maken.
‘Je zult veel meer moeten bekijken of er opvang te regelen is in regio’s waar zich vaak conflicten afspelen, en of je misschien ook de aanvraag kunt organiseren en dan bepalen wie wordt toegelaten tot de asielprocedure in Europa. Deze aanpak vergt lange adem. Dan moet er wel echt resultaat komen,’ zegt demissionair minister voor Asiel en Migratie Eddy van Hijum (NSC) in een interview met EW.
De minister, tevens partijleider van NSC, vindt dat Nederland een kopgroep moet vormen om deze methode uit te voeren. Onder andere de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen steunen de plannen en zijn betrokken bij de uitwerking.
Aanvraag- en terugkeerhubs gaan verder dan de maatregelen uit het EU-Asiel- en Migratiepact dat op 12 juni 2026 ingaat. Van Hijum is druk met de invoering van de afspraken daarvoor, die erop neerkomen dat asielaanvragen aan de buitengrenzen van de Europese Unie worden gedaan en dat toegewezen verzoeken over de EU-landen worden verdeeld. Landen moeten elkaar helpen of een financiële bijdrage leveren.
Europese Commissie moet beter toezien op naleven afspraken
Deze methode eist van de Europese Commissie veel beter toezicht op het naleven van de afspraken, zegt Van Hijum. ‘De Commissie moet gaan toezien op het op orde brengen van de opvang, de kwaliteit van die opvang en de procedures aan de buitengrenzen. Anders wordt de bereidheid ondermijnd van landen als Nederland om asielzoekers op te nemen uit landen met hogere migratie.’
Het beleid faalt nu bijvoorbeeld in België, dat alleenstaande mannelijke asielzoekers niet opvangt. De Raad van State oordeelde onlangs dat Nederland asielzoekers die eerder aanklopten in België niet daarnaar kan terugsturen. De Europese Commissie, handhaver van de Europese afspraken, heeft nog niet ingegrepen.
Asiel moet alleen nog buiten Europa worden aangevraagd
Intussen groeit de politieke consensus over het afhandelen van aanvragen buiten Europa. VVD, BBB en D66 willen dit en ook Van Hijums NSC is voorstander.
Het Nederlandse plan voor een terugkeerhub in Uganda dient als voorbeeld, maar vergt volgens Van Hijum nog veel inspanningen. Hij verwacht dat het eerst slechts zal gaan om tientallen uitgeprocedeerden.
In het verleden spraken politici zich vaak uit over asielopvang in de regio, maar concrete plannen waren er niet. Wel sloot de Europese Unie in 2016 een deal met Turkije, dat Syriërs in ruil voor financiële compensatie ervan weerhield door te reizen naar Europa. En voormalig premier Silvio Berlusconi van Italië sloot begin deze eeuw al miljarden kostende deals met de Libische leider Khaddafi om migranten tegen te houden.
Deals gaan de Europese Unie geld kosten
‘Het bestaande asielsysteem pakt oneerlijk uit voor mensen die afhankelijk zijn van die enorm gevaarlijke overtochten over zee met risico voor eigen leven,’ zegt Van Hijum. Hij wijst erop dat migratiedeals met derde landen geld zullen kosten.
‘Je zult moeten kijken wat landen nodig hebben om die effectief uit te kunnen voeren, en op een manier die wij verantwoord vinden. We moeten nadenken over voorwaarden om migratie en ontwikkelingshulp aan elkaar te verbinden. Hard roepen: we willen af van migratie en ze moeten het daar in die regio oplossen… dat zal net als afgelopen jaren niets oplossen.’