PVV grote winnaar, maar is kabinet-Wilders I mogelijk?

Geert Wilders boekt een ruime verkiezingsoverwinning. Met ruim 99 procent van de stemmen geteld, behaalt de PVV 37 zetels, ruim twee keer zoveel als het huidige aantal. De VVD krijgt na het vertrek van Mark Rutte een zware klap.

Pieter Omtzigt eindigde met Nieuw Sociaal Contract als vierde partij met 20 zetels. ‘Wij zijn beschikbaar om het vertrouwen van de kiezers om te zetten in daden,’ zei Omtzigt in een eerste reactie op de uitslag. Daarmee leek hij aan te sturen op een coalitie met de PVV, omdat hij onder de indruk is van de duidelijke verkiezingsoverwinning van de PVV.

Dilan Yeşilgöz, de nieuwe leider van de VVD en beoogd opvolger van premier Mark Rutte, maakte met een slechte campagne de overwinning van Wilders mogelijk. Waar Rutte elf jaar lang samenwerking met de PVV uitsloot, bood Yeşilgöz hem een opening. Zij sloot een (gedoog)coalitie met de PVV niet langer uit. Yeşilgöz wilde op deze manier een deel van de PVV-kiezers naar de VVD halen, maar het omgekeerde gebeurde. Veel rechtse VVD-kiezers staken over naar de PVV.

Blijf op de hoogte van de verkiezingen: volg EW via WhatsApp

Een coalitie onder leiding van premier Wilders is getalsmatig mogelijk.

Makkelijk is dat overigens niet. Aangezien de nummer 2 van deze verkiezingen – GroenLinks-PvdA met 25 zetels – en de nummer 4 – Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt met 20 zetels – een coalitie met Wilders aanvankelijk hebben uitgesloten, lijkt een PVV-coalitie op het eerste gezicht  onmogelijk.  Omtzigt leek woensdagavond echter bij te draaien: ‘Het land moet toch bestuurd worden.’ Ook BBB van Caroline van der Plas toonde zich bereid tot  steun aan een kabinet-Wilders. Yesilgöz sloot een dergelijke coalitie evenmin uit.

Het alternatief is een centrum-linkse regering onder leiding van Frans Timmermans. Zijn GroenLinks-PvdA (25 zetels) kan met de VVD (24 zetels), NSC (20 zetels), D66 (10 zetels) of het CDA (5 zetels) een meerderheid vormen.

In de Eerste Kamer haalt zo’n coalitie geen meerderheid. Een combinatie van GroenLinks-PvdA en VVD zou daar steun van de BBB nodig hebben.

Lees verder onder de exitpoll

Opvallend hoe Yesilgöz praktisch dezelfde bewoordingen koos als toenmalig CDA-leider Wopke Hoekstra na de zware nederlaag van zijn partij in 2021. In de daaropvolgende periode zakte het CDA steeds verder weg, terwijl Hoekstra als minister van Buitenlandse Zaken over de wereld reisde. Hij verliet de partij deze zomer om Europees Commissaris te worden. Zijn partij had ooit 54 zetels, maar is nu geslonken tot 5.