Is iedere asielzoeker een vluchteling? Waar komen ze vandaan? Hoe verloopt de asielprocedure precies? Wat kost het? Is er Europees beleid? Alle vragen en antwoorden op een rij.
1. Wat is asiel?
Het woord komt uit het Grieks. Ásūlon betekent vrijplaats. In de meer moderne betekenis zou je het eerder vertalen als ‘toevluchtsoord’, althans zo doet het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands dat. ‘Modern’ tussen aanhalingstekens dan, want in de betekenis van toevluchtsoord komt asiel al zeker twee eeuwen in het Nederlands voor. Als ‘asiel’ voor geesteszieken onder meer, en natuurlijk als ‘asiel’ voor dieren. Alle samenstellingen met ‘asiel’ gaan op deze betekenis terug. Een asielzoeker is iemand die nog een veilig toevluchtsoord zoekt, maar juridisch nog niet heeft gevonden. Zodra een asielzoeker een verblijfsvergunning voor Nederland heeft verkregen, wordt hij of zij een ‘statushouder’ dan wel ‘vergunninghouder’.
2. Is iedere asielzoeker een vluchteling?
Formeel niet. Het woord ‘vluchteling’ wordt vrijelijk gebruikt voor iedereen die in (bijvoorbeeld) Europa een goed heenkomen zoekt. Maar formeel is ‘vluchteling’ een asielzoeker van wie de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in de zogeheten asielprocedure heeft vastgesteld dat hij of zij valt onder het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties van 1951. De asielzoeker krijgt dan pas de vluchtelingenstatus. Het royale gebruik van de term ‘vluchteling’ in politiek en media is in die zin juridisch slordig. Naar schatting een half miljoen mensen zouden de Europese Unie (EU) jaarlijks moeten verlaten, omdat ze geen recht (meer) hebben op een verblijfsstatus.
3. Wat staat er precies in het Vluchtelingenverdrag?
We gaan u niet eindeloos vermoeien met wet- en verdragsteksten, maar om een paar kunnen we niet heen. Het VN Verdrag [van Genève] betreffende de status van vluchtelingen van 28 juli 1951 en het aanvullende Protocol [van New York] betreffende de status van vluchtelingen van 31 januari 1967 vormen tot op de dag van vandaag de basis van het Nederlandse asielbeleid. Het Protocol was nodig omdat het Verdrag van 1951 bedoeld was voor de miljoenen ontheemden van de Tweede Wereldoorlog. Nieuwe vluchtelingengroepen van na 1 januari 1951 vielen er niet onder. Het Protocol maakte het Verdrag universeel. Gaat het ergens over het ‘Verdrag van Genève’ dan gaat het dus over Verdrag én Protocol.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
4. Het Vluchtelingenverdrag was dus bedoeld voor een tijdelijke situatie?
Ja. Het is nu moeilijk voor te stellen wat voor chaos het was in Europa na de Tweede Wereldoorlog. Vele miljoenen krijgsgevangenen, dwangarbeiders en overlevenden van de kampen bevonden zich als ontheemden buiten hun vaderland. Ze waren displaced persons, zoals de Amerikanen zeiden. Volgens geallieerde schattingen ging het om zo’n elf miljoen mensen, van wie de meesten zich bevonden in Duitsland. Miljoenen keerden relatief snel zelf terug, maar velen ook niet. Deels moesten zij worden geholpen om terug te keren naar hun vaderland, deels hadden ze een nieuw vaderland nodig. Want veel Oost-Europeanen wilden niet terug uit angst voor de nieuwe communistische regimes in hun land. Het VN-Vluchtelingenverdrag – ook wel: Conventie van Genève of Verdrag van Genève – van 1951 bracht orde in de chaos door te definiëren wat een vluchteling is, welke rechten die heeft en welke verplichtingen landen jegens vluchtelingen hebben.
5. Is het juist dat een Nederlander een belangrijke rol had?
Dat klopt. Journalist, politicus en verzetsstrijder Gerrit Jan van Heuven Goedhart (1901-1956) werd op 14 december 1950 de eerste Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen (UNHCR in het Engels), met een toezichthoudende taak. Hij vestigde zich met een secretaresse, maar verder zonder staf, in Genève op de vijfde verdieping van het voormalige Paleis van de Volkenbond, waar het uitzicht beter was dan de faciliteiten, schrijft zijn biograaf Jeroen Corduwener. Drie lege kamers, meer had hij aanvankelijk niet tot zijn beschikking. Het idee was ook, zoals gezegd, dat het een tijdelijke klus was. Zijn mandaat liep tot 1953 en van de miljoenen ontheemden van vlak na de oorlog waren er toen nog 400.000 over. Maar geopolitiek was het een lastige taak. De Sovjet-Unie en alle aan haar gelieerde Oost-Europese landen hadden tegen de oprichting van de UNHCR gestemd. Zij zagen de vluchtelingen als ‘verraders’.
6. Wat zijn de belangrijkste Artikelen van het Verdrag?
Artikel 1 en Artikel 33. Artikel 1 definieert wat een vluchteling is. Iemand die:
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf € 9,- per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u abonnee en hebt u al een account?
Log dan hier in
Verder lezen?
U hebt momenteel geen geldig abonnement. Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen? Bekijk dan onze abonnementen.
Ingelogde abonnees van EWmagazine kunnen reageren
Bij het plaatsen van een reactie geldt een aantal voorwaarden. Klik hier voor de voorwaarden.
Reacties die anoniem worden geplaatst of met een overduidelijke schuilnaam zullen door de moderator worden verwijderd, evenals reacties die niets met het onderwerp van het artikel te maken hebben. Dit geldt evenzeer voor racistische of antisemitische reacties. De moderator handelt in opdracht van de hoofdredacteur.