Grapperhaus zet NCTV op liquidatie advocaat kroongetuige

In de Amsterdamse wijk Buitenveldert is woensdagochtend vroeg een man geliquideerd. Het gaat om Derk Wiersum (44), de advocaat van kroongetuige Nabil B.. Wiersum stond hem bij in het lopende liquidatieproces Marengo tegen de voortvluchtige Ridouan Taghi. Justitie verdenkt Taghi van het opdracht geven voor een reeks liquidaties. De moordenaar van Wiersum is op de vlucht geslagen.

Derk Wiersum, advocaat sinds 2003, had sinds kort een eigen kantoor in Amsterdam-Zuid en stond bekend als een gedreven en betrokken raadsman in strafzaken. Hij laat een vrouw en twee jonge kinderen achter.

Wie er achter de liquidatie zit, valt nog niet te zeggen. De politie is op zoek naar een man van tussen de 16 en 20 jaar oud, die zwarte kleding droeg en een capuchon op had.

Grapperhaus zet team onder leiding van Terrorismecoördinator op zaak

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) krijgt de regie over een team met vertegenwoordigers van politie en Openbaar Ministerie, dat zich gaat buigen over de moord op Wiersum: ‘Dit team heeft de bevoegdheden om de beveiliging en bewaking te activeren respectievelijk te intensiveren op een wijze die bescherming biedt tegen deze dreiging.’ Dat maakte minister van Justitie en Veiligheid minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) woensdagmiddag bekend in een brief aan de Tweede Kamer. Hij liet de Algemene Politieke Beschouwingen over de begroting aan zich voorbijgaan om spoedoverleg te voeren over de liquidatie.

‘Dit raakt dan aan het fundament van onze rechtsstaat en is een enorme klap, in het bijzonder ook voor de beroepsgroep van advocaten, het Openbaar Ministerie, de politie en de rechterlijke macht,’ schrijft Grapperhaus, die stelt dat de georganiseerde misdaad ‘een grens is overgegaan’. De minister spreekt van een ‘aanslag op de rechtsstaat’.

Nabil B. legde belastende verklaringen af tegen Taghi

Een week nadat justitie vorig jaar maart bekendmaakte dat Nabil B. als kroongetuige belastende verklaringen had afgelegd tegen Taghi, werd zijn oudere broer op diens werk in Amsterdam-Noord geliquideerd. De schutter is later gepakt en kreeg twintig jaar. Na de moord moest de familie van het slachtoffer onderduiken.

Vanwege een conflict met justitie over zijn beveiliging besloot de kroongetuige onlangs de samenwerking te stoppen. Hij zou worden overgeplaatst van de beveiligde vleugel in de gevangenis in Vught naar een Huis van Bewaring elders. De kroongetuige vreest voor zijn leven. De liquidatie van zijn advocaat is mogelijk een signaal aan zijn adres.

Conflict tussen familie kroongetuige en justitie over beveiliging

Ook de familie van de kroongetuige ligt in de clinch met het Openbaar Ministerie (OM) over hun beveiliging. Zij verwijten justitie dat hun vermoorde broer beveiligd had moeten worden. Na de moord op de advocaat van hun broer moeten zij ook vrezen voor hun leven.

Hoofdverdachten van het Marengo-proces zijn de voortvluchtige Ridouan Taghi en Saïd Razzouki. De twee worden gezien als kopstukken van de zogenoemde Mocro Maffia en zouden honderden miljoenen hebben verdiend met grootschalige cokehandel. Justitie vermoedt dat ze zich schuilhouden in Dubai, maar tot op heden ontbreekt elk spoor.

Justitie verdenkt de twee van betrokkenheid bij vijf liquidaties, waaronder die op misdaadblogger Martin Kok in december 2016, en een aantal pogingen daartoe. Ook zouden ze leiding geven aan een criminele organisatie.

Kroongetuige Nabil B. heeft een groot aantal belastende verklaringen tegen Taghi en Razzouki afgelegd. Hij heeft bekend dat hij een rol speelde bij twee liquidaties en een poging. Als onderdeel van de deal met justitie zal het OM 12 jaar eisen in plaats van 24 jaar.

Effecten voor misdaadbestrijding zijn groot

De effecten voor de misdaadbestrijding zijn groot. Na de liquidatie van de broer van de kroongetuige gaven insiders aan dat criminelen minder snel een deal met justitie zullen sluiten. Steeds meer advocaten zeggen te twijfelen of ze een kroongetuige zullen bijstaan.

Het is de twaalfde moord in Amsterdam en de vijfde liquidatie (Eerdere waren op 2 mei, 17 juni, 21 juli en 8 augustus).

‘Advocaat was bezorgd over zijn veiligheid, overlegde over beveiliging’

Wiersum werd tot vorige week in elk geval niet beveiligd, meldt het AD op basis van ‘goed ingevoerde bronnen’ rond de advocaat. Volgende week zou hij een gesprek hebben over zijn persoonsbeveiliging. Hij zou geen vertrouwen hebben gehad in politie en justitie, en overlegde met collega’s over persoonsbeveiliging. Een anonieme advocaat zegt tegen de krant dat Wiersum niet met hem sprak over concrete bedreigingen, maar bevestigt wel dat zijn 44-jarige collega zich ernstig zorgen maakte over zijn veiligheid.

Een aparte afdeling van het OM gaat over getuigenbescherming. De maatregelen variëren van extra surveillance met politiewagens, camerabewaking, onderbrengen in een safehouse en persoonsbeveiliging door een speciaal politieteam tot plastische chirurgie en het verstrekken van een andere identiteit aan de kroongetuige.

Beveiliging kroongetuigen, familie, vrienden, raadslieden bron van zorg

Ook als Nabil B. zijn samenwerking met Justitie opzegt, heeft de overheid zorgplicht. Overigens blijven reeds afgelegde verklaringen gewoon in het dossier en kunnen worden gebruikt tegen de verdachten. Nadeel is wel dat de advocaten van de verdachten de kroongetuige dan niet op zitting  kunnen ondervragen. Daarmee zou het bewijs minder zwaar wegen.

Steevast speelt voor het OM de vraag in hoeverre familie en vrienden van een kroongetuige ook beveiligd moeten worden. Na de liquidatie van advocaat Derk Wiersum moet ook de veiligheid van raadslieden zorgvuldig worden bekeken. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) spreekt van een ‘niet eerder vertoonde aanval op de advocatuur die het wezen van de rechtsstaat aantast’. Het Parool meldt dat Halsema samen met politie en justitie onderzoekt of de andere advocaten van kroongetuige Nabil B. beveiliging nodig hebben.

Zonder inzet van kroongetuigen is de strijd tegen de georganiseerde misdaad een stuk lastiger. Critici zeggen dat het inzetten van criminele kroongetuigen niet wenselijk is. Die zouden een belang hebben bij het verraden van anderen in het milieu. Onderdeel van de deal is wel dat kroongetuigen alles moeten vertellen over hun eigen aandeel. Als later blijkt dat ze vitale informatie hebben verzwegen, kan in het uiterste geval de deal worden opgezegd. Maar ook dan heeft de overheid zorgplicht.

Rutte en Dekker noemen liquidatie verontrustend

Premier Mark Rutte en minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker (beiden VVD) noemen de liquidatie van de advocaat van een kroongetuige ‘zeer verontrustend’. Politie en justitie zitten er volgens hen bovenop.

Minister Grapperhaus van Justitie is vandaag niet aanwezig bij de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer wegens ‘de treurige gebeurtenis in Amsterdam’, zoals Kamervoorzitter Kadija Arib (PvdA) het bij aanvang van de vergadering verwoordde. Grapperhaus zal later vandaag de Kamer nader informeren over de liquidatie van de advocaat van de kroongetuige.

Geert Wilders (PVV), de eerste spreker in het belangrijkste debat van het jaar, begon zijn bijdrage met condoleances aan de familie en vrienden van advocaat Wiersum. ‘Ik spreek namens alle Kamerleden hier aanwezig. Ik spreek uit de diepste gronden van mijn hart,’ zei Wilders. Hij sprak ook steun uit aan de advocatuur. ‘Ik bied u mijn steun en gedachten aan. Ik wil dit moment niet politiek maken, maar ik zeg: uw beroepsgroep verdient bescherming.’ De overige Tweede Kamerleden roffelden op de tafeltjes om hun instemming met de woorden van Wilders te laten merken.

Ook op Twitter besteden Kamerleden massaal aandacht aan de moord op Wiersum. Dilan Yesilgöz (VVD) spreekt van ‘Italiaanse maffiapraktijken’, die ‘het fundament van onze rechtsstaat fors aan[tast]’.

Maarten Groothuizen van D66 noemt het ‘inktzwart nieuws’ en ‘een ongehoorde escalatie van het geweld’.

Ook de advocatuur reageert geschokt:

Dit bericht wordt aangevuld