Het sluiten van akkoorden door de regering buiten het parlement om is een risico voor de democratie doordat de politiek amper inbreng heeft. Dat zegt de nieuwe vicepresident van de Raad van State Thom de Graaf in het Kerstnummer van Elsevier Weekblad.
Hij reageert daarmee op de neiging van de kabinetten van premier Mark Rutte (VVD) om steeds meer akkoorden te sluiten.
Rutte III sloot in november een Nationaal Preventieakkoord met maatschappelijke organisaties over gezonder leven. Nog dit jaar wil het kabinet een klimaatakkoord sluiten.
Lees hier het volledige interview met onthullingen van Thom de Graaf: ‘Bijnaam onderkoning is volkomen onjuist’
Verschraling van democratiebegrip
De op 1 november aangetreden De Graaf waarschuwt in zijn eerste interview als vicepresident van de Raad van State op de noodzaak om de staat van de democratie en rechtsstaat beter te onderhouden. Hij signaleert verschraling van het ‘democratiebegrip in de wereld’.
De Graaf doelt op landen als Hongarije en Polen ‘waar regeringen de samenleving herinrichten zonder rekening te houden met minderheden en zonder de onafhankelijkheid van rechters te respecteren. Dit geldt gelukkig niet voor Nederland, maar het is niet mijlenver hiervandaan. Je moet alert zijn op zulke ontwikkelingen.’
Amper nog politieke bewegingsruimte
Hij beaamt dat het sluiten van steeds meer akkoorden zo’n ontwikkeling is. ‘Het risico is dat die akkoorden vervolgens in wetgeving worden vertaald en nagelvast liggen, voordat de Raad van State erover mag adviseren. Door zo’n akkoord is er dan amper nog politieke bewegingsruimte en kun je adviezen of gewijzigde inzichten eigenlijk niet meer meenemen. Ook wordt een akkoord geregeld niet in een wet vertaald, terwijl dat wel zou moeten,’ zegt De Graaf.
Premier Rutte ziet het gevaar dat De Graaf signaleert niet. ‘Zo doen we dat in Nederland,’ reageerde hij 23 november in zijn wekelijkse persconferentie op een vraag hierover.