In de vaderlandse visserijfolklore is niks wat het lijkt. Dit begint al met de ‘Hollandse Nieuwe’, de maatjesharing waarvan de verschijning in juni in de viswinkel uitbundig wordt gevierd onder strakke regie van het viswezen. Zo heel Hollands is die Nieuwe niet.
Tuurlijk. Iedereen die wel eens in mosterdsaus ingelegde IKEA-haring uit een potje naar binnen heeft gewerkt, weet dat die Hollandse Nieuwe best Hollands is. Hij mag dan zijn gevangen in Scandinavische wateren door Scandinavische vissers en aan land zijn gebracht in Scandinavische havens, maar hij wordt daar – machinaal – op oer-Hollandse wijze gekaakt en gepekeld. Hij smáákt dus Hollands.
Maar verder? De allerlaatste Hollandse haringvisser gaf er in 2013 de brui aan – de Hollandse Nieuwe komt, diepgevroren, in vrachtwagens uit Noorwegen en Denemarken naar hier. Toch, alsof er niks is veranderd, vieren we elk jaar weer Vlaggetjesdag, waarbij we als natie net doen of we nog die enorme haringvloot hebben die ons in het verleden zo’n welvaart bezorgde.
Vlaggetjesdag van nu niet hetzelfde als vroeger
Glorie
De eerste officiële Vlaggetjesdag na de oorlog was op 11 mei 1947, in Scheveningen, Vlaardingen en IJmuiden. Geheel naar negentiende-eeuws gebruik op de zondag voor vertrek van de vloot. Uit de drie havens vertrokken zo’n 170 schepen.
Naast commerciële belangen (VVV, Productschap voor Vis en Visproducten) moet die naoorlogse Vlaggetjesdag ook een grote nationale emotionele waarde hebben gehad: herstel van oude glorie. A.G. Ligthart schrijft in De Vlaardingers en hun haringvisserij (1960) in bijbelse termen over dit gevoel. ‘Als weleer bij de voltooiing van de tweede tempel juichten de jongeren.’
Omdat de haringvangst in de oorlog stillag – de Duitsers hadden de vloot ingepikt – was het aanbod van haring na de oorlog enorm; wellicht dat ook daarom de binnenlandse consumptie moest worden aangemoedigd.
Is dat erg? Ach nee. Zo gaan die dingen. Maar denk vooral niet dat Vlaggetjesdag van nu dezelfde lading dekt als Vlaggetjesdag vroeger. Het is net als bij Hollandse Nieuwe: oud begrip, nieuwe werkelijkheid.
Scheveningen kent sinds 1946 verreweg de bekendste en drukste Vlaggetjesdag, en die draait om haring – de komst van de Hollandse Nieuwe. Vandaag de dag is Vlaggetjesdag de zaterdag nadat het haringseizoen is begonnen, zo half juni. Dan ligt die nieuwe, ‘Hollands’ gemaakte haring in de winkel – Vlaggetjesdag vestigt daarop de aandacht.
Maar ook andere vissersplaatsen organiseren Vlaggetjesdagen en die hebben niks met haring te maken. Het Groningse dorp Zoutkamp (garnalen) heeft al decennia een Vlaggetjesdag op Tweede Pinksterdag, als de vloot in vol ornaat in de haven ligt. Urk (platvis en garnalen) heeft ook een Vlaggetjesdag (in 2017 eind mei) en het Zuid-Hollandse dorp Stellendam (platvis en garnalen) organiseerde er nog in 2015 een, net als die in Urk gekoppeld aan de Dag van de Nederlandse Visserij van het Nederlands Visbureau.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?