Bij het debat over de afschaffing van het raadgevend referendum in de Tweede Kamer donderdag opende de oppositie vooral de aanval op D66. Partijen vroegen zich hardop af wat het zegt over een partij als die zo gemakkelijk van haar ‘kroonjuweel’ afstapt.
Dat het uitgerekend een D66-minister is (Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken) die het referendum wil afschaffen, zet bij veel partijen kwaad bloed. Het verzet is dan ook fel: Kamerlid Ronald van Raak (SP) noemde het zelfs ‘een dikke vinger naar de bevolking’. ‘Toen deze minister vandaag in de spiegel keek, zag ze toen een D66-minister die haar ziel had verkocht voor een ministerschap?’ vroeg Van Raak. Volgens hem moet de stekker uit het referendum omdat burgers zich in het Oekraïne-referendum één keer tegen het regeringsbeleid hebben uitgesproken.
Ollongren probeerde haar besluit te verdedigen. Een kabinet hoeft de uitslag niet op te volgen, zei ze. Daardoor zou volgens haar verwarring kunnen ontstaan. ‘Dat zet mensen op het verkeerde been.’ Maar Van Raak noemde die uitleg ‘gênant’. ‘Dit is zo’n flauwekul. Minister onwaardig,’ zei de SP’er.
Dit schreef Carla Joosten eerder over het raadgevend referendum:
Onreferendabele referendumwet
Referendum was ‘kroonjuweel’ van D66
Nevin Özütok van GroenLinks wees erop dat het referendum het ‘kroonjuweel’ was van D66, die er na het afschaffen niets nieuws tegenover zet.
Rob Jetten van D66 verdedigde het nieuwe standpunt. Volgens hem is het referendum niet het goede instrument gebleken om de democratie te versterken. Ook is hij tegen het houden van een referendum over het afschaffen van het raadgevend referendum zelf. Hij vindt zo’n constructie niet uit te leggen. Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet noemde dat ‘gelul’ en wil daarom een poging wagen om handtekeningen te verzamelen voor een referendum over de afschaffing van het referendum. ‘Wij laten ons dit middel niet door het kabinet uit handen slaan,’ zei de FvD-leider.
Einde aan eerste echte vernieuwing sinds negentiende eeuw
PVV-Kamerlid Martin Bosma had naar eigen zeggen zijn begrafenispak aangetrokken op deze ‘zwarte dag’. Volgens hem wordt een einde gemaakt aan de eerste echte vernieuwing van het politieke bestel sinds de negentiende eeuw. ‘Als de wet niet deugt, verbeter hem dan,’ roept hij op. Henk Krol van 50Plus sprak zelfs van een aanval op democratie.
Voor het kabinetsplan is een meerderheid in de Tweede Kamer. Coalitiepartijen VVD en CDA zijn groot voorstander van afschaffen. Harry van der Molen (CDA) zei dat referenda zelden gaan waarover ze zouden moeten gaan. Zo draaide het Oekraïne-referendum volgens hem vooral om wat men van Europa vindt.
Dinsdag wordt debat hervat
Na uren debat vroeg de voltallige oppositie om het debat te schorsen en de Raad van State om verdere uitleg van het eerdere advies over de afschaffing. De coalitiepartijen verzetten zich in eerste instantie, maar stemden uiteindelijk toch in met het verzoek. Het nadere advies moet er voor dinsdag zijn, als het debat wordt hervat. De stemming over de afschaffing staat vooralsnog voor donderdag gepland.
Op 21 maart, tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen, heeft het laatste referendum plaats. Dat gaat over de sleepwet. het kabinet heeft al laten weten dat het de uitslag daarvan negeert.