Oorlog Oekraïne: deze wapens spelen een hoofdrol

Dit weekend werd bekend dat Nederland F-16’s gaat leveren aan Oekraïne. Het verloop van de oorlog tegen Rusland wordt voor een groot deel bepaald door de wapens waarover Oekraïne beschikt. Welke spelen een hoofdrol op het slagveld?

Soms zijn niet de zichtbaarste onderdelen van oorlogvoering het belangrijkst. Zo beschreef EW eerder hoe ook Nederlandse vitale infrastructuur potentieel door Rusland wordt bedreigd en welke systemen de Russen hebben om bijvoorbeeld GPS-signalen te verstoren. Ook kan rustig worden gesteld dat er een cyberoorlog woedt. Toch lijkt de grootste rol weggelegd voor een ‘ouderwetse’ grondoorlog. Sommige van de wapens die een grote rol spelen op het slagveld, hebben een relatie met Nederland en de NAVO.

Oekraïne kreeg eerst heel bescheiden Westerse wapensteun

Aanvankelijk ging het maar om weinig wapens. Het is een aparte gewaarwording: in het begin van de Oekraïne-oorlog wilde Duitsland slechts kogelwerende vesten leveren. De Duitse minister Baerbock bezocht begin 2022 Kyiv. Het idee dat Duitse geweren zouden worden gebruikt om Russen neer te schieten, was ondenkbaar: niet ver van de plaats in Kyiv waar Baerbock een persconferentie hield, hadden de Duitsers in 1943 ongeveer zestigduizend joden vermoord. Inmiddels wordt wel op Russen geschoten. Niet met geweren, maar met Duitse Leopardtanks (en met Duitse toestemming). Ook Nederland begon laag op de escalatieladder, door zaken als helmen en sluipschuttersgeweren te schenken.

F-16

Inmiddels is het voor Nederland heel normaal om F-16’s te leveren. Die goede oude F-16 is na vele decennia nauwelijks ontslagen van trouwe Nederlandse dienst of hij blijkt weer relevant. Oekraïne smeekte om de snelle en wendbare jager. Nederland was voorstander van levering van F-16’s aan Oekraïne, maar kreeg niet meteen steun van andere landen. Pas toen de invloedrijke Britten zich achter het idee schaarden, kwam er schot in de zaak. Het waren uiteindelijk de Amerikanen die in mei besloten om Oekraïne F-16’s toe te zeggen. Omdat de fabrikant van de straaljagers Lockheed Martin Amerikaans is, was de toestemming van de Verenigde Staten een voorwaarde.

In juni maakte de Nederlandse regering bekend met verschillende Europese landen samen te gaan werken aan de training van Oekraïense piloten op F-16’s. Dat gebeurt ergens in een niet nader genoemde Oost-Europese NAVO-lidstaat. Afgelopen zondag (20 augustus) maakte demissionair minister-president Mark Rutte bekend dat Nederland en Denemarken de snelle jagers aan Oekraïne gaan leveren.

Het belang van de F-16 in Oekraïne

De F-16 is voor Oekraïne vooral belangrijk omdat een Oekraïense tegenaanval enkel kan slagen als de landstrijdkrachten kunnen rekenen op luchtsteun. En dat kan alleen met toestellen die – zoals de uiterst wendbare F-16 – niet meteen door Russische jagers of luchtdoelraketten zullen worden neergehaald.

Het is niet zonder risico. Inzet van F-16’s wordt door de Russen gezien als Amerikaanse inmenging en betrokkenheid van de NAVO bij het conflict.

Patriot

Een wapen dat al een belangrijke rol speelt in het voorkomen van een Russisch luchtoverwicht, is het Patriot-systeem.

Patriot staat voor Phased Array Tracking Radar to Intercept On Target. Het is een luchtafweersysteem dat met radar vijandelijke drones, vliegtuigen en ballistische raketten in het luchtruim opspoort. Het systeem identificeert ze en vuurt vervolgens een raket af die razendsnel (5.000 kilometer per uur) op het doel af vliegt.

Het nieuwste type raket dat Patriot kan lanceren, knalt in volle vaart op het doel. Op die manier wordt dat doel meteen uitgeschakeld. Oudere typen raketten die Patriot de lucht in kan schieten, ontploffen vlak bij het doelwit en maken dat onschadelijk door de werking van rondvliegende scherven. Nederland was een van de eerste landen die in de Oekraïne-oorlog Patriot-systemen afstonden.