NAVO-top Vilnius: hoe de Balten gelijk kregen over dreiging Rusland

Wekenlang domineerden de posters het straatbeeld van Vilnius. Twee gehelmde NAVO-militairen die elkaar een high five geven, een militair en een meisje die naar elkaar glimlachen en een NAVO-vlag die overloopt in de nationale driekleur. Met telkens als onderschrift ‘Galingi, nes vieningi’: ‘Sterk, want verenigd’. De Litouwse hoofdstad bereidt zich voor op het NAVO-spektakel van 11 en 12 juli.

De posters waren natuurlijk bedoeld om het passerende publiek duidelijk te maken dat er tijdens het historische evenement onvermijdelijk sprake zal zijn van hinder. ‘Veiligheidszones’ zullen de bewegingsvrijheid inperken en de nationale luchthaven gaat op slot. Het gastland wil niets aan het toeval overlaten en indruk maken op de buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders.

Litouwen was nooit 100 procent overtuigd van veiligheidsgaranties NAVO

Maar de postercampagne en haar credo dienden ook een ander, misschien wel belangrijker doel: geruststelling in tijden van Oekraïense misère. Datzelfde publiek, en zelfs de politiek, was nooit 100 procent overtuigd van de veiligheidsgaranties door de westelijke NAVO-bondgenoten. Een vorm van achterdocht die ook in Estland en Letland met regelmaat opborrelt en die beslist niet op zichzelf staat.

Lees hieronder verder

Ten grondslag aan dit sluimerende wantrouwen ligt de tragische twintigste-eeuwse geschiedenis van de Baltische landen. De geheime protocollen van de twee verdragen die nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie in 1939 ondertekenden, bepaalden dat Estland, Letland en Litouwen, die net twintig jaar onafhankelijk waren, tot de invloedssfeer van Moskou zouden behoren.

Nog geen jaar later was hun annexatie door Stalins heilstaat een feit, met alle terreur, deportaties naar Siberië en economisch wanbeleid die daarbij hoorden. Het gevoel dat het Westen – ondanks dat het de annexatie niet erkende – toen en na de hervatting van de Sovjet-bezetting in 1944 geen vinger uitstak om de weerloze republieken te helpen, bleef knagen in de Baltische landen. (Of het Westen überhaupt iets had kúnnen doen, is een andere vraag.)

Westen kon ‘verraad’ Sovjettijd goedmaken door toelating NAVO en EU

Na het vertrek van Estland, Letland en Litouwen uit de Sovjet-Unie en de implosie van de reeds afgetakelde supermacht in 1991 kon het Westen zijn ‘verraad’ goedmaken, meenden de drie: door hen tot de NAVO en de Europese Unie toe te laten. Rusland, hoe constructief de relatie met Moskou in de begindagen van het presidentschap van Boris Jeltsin ook was, zou ooit opkrabbelen en belust zijn op wraak voor ‘de nederlaag van 1991’.

Het was ook in het belang van het Westen dat de Esten, Letten en Litouwers niet opnieuw ten prooi zouden vallen aan de Russische expansiedrift. Dit sentiment zou na het aantreden van Sovjet-adept Vladimir Poetin alleen maar sterker worden.