Op donderdag kiest de Britse bevolking kiezen of het in de EU wil blijven, of buiten de Unie verder wil gaan. Er staat een hoop op het spel en heel Groot-Brittannië is in de ban van het EU-referendum.
Elsevier zet 23 belangrijke en interessante feiten op een rij over het ‘historische’ referendum en de Britse politiek.
1. De keuze van de Britten
Labour trekt eindsprint tegen Brexit, zonder leider Corbyn
De vraag die de Britten zal worden gesteld op donderdag luidt: ‘Moet het Verenigd Koninkrijk lid blijven van de Europese Unie of de Europese Unie verlaten?’
(‘Should the United Kingdom remain a member of the European Union or leave the European Union?’)
-
Over de term ‘Brexit’
De term Brexit werd voor het eerst in het openbaar gebruikt in juni 2012, vier jaar voor het referendum wordt georganiseerd. Volgens sommigen was de term verzonnen door ‘The National Resistance’, een nationalistische beweging. Anderen zeggen dat het tijdschrift The Economist er voor het eerst mee kwam.
Maar niets staat vast: de term Grexit werd in januari 2012 al gebruikt en velen denken dat veel Europeanen toen al begonnen met Brexit, Frexit, Nexit, etc.
-
Welke campagnegroepen zijn er?
De officiële ‘Remain’-campagnegroep is Stronger In (lange naam is Britain Stronger In Europe). Deze wordt onder meer gesteund door Virgin-miljardair Richard Branson, David Cameron zelf en tal van prominente zakenmensen en politici. Daarnaast is er de activistenbeweging ‘SayYes2Europe ‘.
Bij het ‘Leave’-kamp zit het ingewikkelder. Het Britse verkiezingscomité besloot dat Vote Leave de officiële campagnegroep voor de Brexiteers moest zijn. Nigel Farage, de leider van de United Kingdom Independence Party (UKIP), schaarde zich eerst achter Grassroots Out, een activistenbeweging. Ook Leave.eu, de campagnegroep die werd opgericht door Britse miljardairs en eerst bestond onder de minder pakkende naam ‘No thanks, we’re going global’.
-
Het referendum in 1975
Het referendum lijkt enigszins op dat van 1975, toen, ook na onderhandelingen door de overheid, de vraag werd gesteld of de Britten lid wilden blijven van de Europese Gemeenschap. Een ruime meerderheid, bijna zeventig procent, stemde toen vóór het behoud van het lidmaatschap.
-
Thatchers trui
De toenmalige leider van de Conservatieve partij, Margaret Thatcher, kwam tijdens de referendumcampagne naar buiten met een ‘pro-EU’-trui met verschillende vlaggen van Europese landen. Deze is weer op de markt gebracht via een webshop.
-
2014 Schotland-referendum
Dat was overigens niet het meest recente referendum: in 2013 kregen de Schotten de kans om ‘onafhankelijk’ te worden. Ook de Schotten stemden uiteindelijk tegen rigoureuze veranderingen, hoewel het toen spannender was dan in 1975: iets meer dan 55 procent stemde tegen een onafhankelijk Schotland.
-
De populariteit van de SNP
Na het referendum en onder meer door het falen van de Labour-partij, konden de Schotse nationalisten tijdens de verkiezingen in 2015 hun slag slaan: zij veroverden 50 zetels in het parlement. Dat was een enorme groei. Schots nationalisme lijkt steeds populairder, ook onder jongere Schotten. De leider van de Scottish National Party (SNP) pleit dan ook voor onafhankelijkheid van Schotland als de Britten uit de EU stappen. Schotland is namelijk veel meer afhankelijk van de Unie dan bijvoorbeeld Engeland en Wales.
-
Wanneer wordt er gestemd, en waar?
Vanaf 7.00 uur ’s ochtends tot 22.00 uur ’s avonds zijn de ‘polling stations’ open. Deze stembureaus worden vooral geopend in openbare gebouwen als scholen en dorpshuizen.
9. De laatste peilingen
De laatste peilingen laten een nek-aan-nekrace zien tussen het ‘Remain’- en ‘Leave’-kamp. Vorige week leek de Brexit-stem nog waarschijnlijker, maar de laatste dagen staat Remain soms voor, of staan beide partijen gelijk.
De gokratio’s worden ook vaak aangepast bij de ‘bookies’. Volgens William Hill stond Remain op één tegen vijf (een kans van 83 procent) terwijl Leave zeven tegen twee stond, dus een kans van 22 procent. Volgens gokexperts is de kans op een Remain dus veel groter.
-
Nederland wordt misschien wel het meest geraakt
Ierland, Nederland en België worden waarschijnlijk het meest geraakt door een Brexit. Dat blijkt onder meer uit onderzoek van de Global Counsel. Niet alleen politiek gezien, maar vooral op economisch front zal een Brits vertrek uit de EU enorme invloed hebben op Nederland. Ons land is vooral kwetsbaar door de hoge blootstelling aan de Britse markt, volgens onderzoek van kredietverzekeraar Euler Hermes.
-
De rol van bedrijven
Veel bedrijven hebben zich achter de Remain-activisten geschaard. RyanAir, de Ierse luchtvaartmaatschappij, heeft zelfs beloofd ‘de grootste uitverkoop ooit’ te houden als de Britten besluiten in de EU te blijven. Ook bedrijven als Ben & Jerry hebben hun klanten aangespoord tegen een Brexit te stemmen. Banken als HSBC, het grootste financiële bedrijf van Groot-Brittannië, hebben zelfs gedreigd het land te verlaten als het uit de EU stapt. Zo zouden tienduizenden banen naar Frankrijk en Duitsland worden verplaatst.
-
Kroegbaas Tim Martin laat zijn stem gelden
Een van de grootste campagnevoerders vóór een Brexit is Tim Martin, de bestuursvoorzitter en oprichter van de grootste kroegenketen van Groot-Brittannië. Veel Britten genieten wekelijks van goedkoop eten en drinken in Wetherspoons, een echte Engelse pub. Martin is een controversiële zakenman die met regelmaat veel te melden heeft over de politiek. Vorig weekend liet hij nog een half miljoen bierviltjes met pro-Brexit-tekst drukken, om over bijna duizend kroegen over het hele land te verspreiden.
-
Brexit the Movie
Over het referendum en het fenomeen ‘Brexit’ is zelfs een film gemaakt. Martin Durkin, een regisseur en scriptschrijver van veel controversiële een maatschappelijke films, is de man achter ‘Brexit the Movie’. Het gaat om een documentaire van een uur en elf minuten, waarin volgens Durkin wordt uitgelegd waarom de Britten maar een keuze hebben: de EU verlaten.
-
Het referendum is het grootste gokevenement
Over de bookies gesproken: het EU-referendum is het ‘duurste’ politieke evenement ooit in Groot-Brittannië. Volgens The Guardian is er tot nu toe al meer dan veertig miljoen pond (of 52 miljoen euro) vergokt.
-
Farage wil een tweede referendum
Als het Remain-kamp nipt wint, moet er een tweede referendum komen. Dat vindt althans Farage. Vermoedelijk vooral omdat een nieuw referendum zijn politieke loopbaan nog kan redden.
-
Cameron wil dat niet
‘Het is een referendum, niet een nerverendum!’ aldus premier David Cameron. De leider van de Conservatieven wil niets weten van een tweede referendum. Het laatste referendum over de EU werd gehouden in 1975, en de Britse overheid wil juist dat het een ‘once in a life time choice’ wordt op donderdag.
-
De baan van Cameron staat op het spel
Het is geen geheim dat Boris Johnson op de ambt van David Cameron aast: de voormalige burgemeester van Londen en populaire Brexiter ziet zichzelf graag op Downing Street 10 als premier. De Conservatieven staan pal tegenover elkaar in de referendumpcampagne. Volgens William Hill-gokkers is er een 40 procent kans dat Cameron in 2016 al opstapt.
-
Misschien dit jaar nog een strijd om het leiderschap van de Conservatieven
Als Cameron inderdaad opstapt, neemt Johnson waarschijnlijk het stokje over. Maar George Osborne, een van Camerons trouwste bondgenoten, en Theresa May, de huidige minister van Binnenlandse Zaken, zouden nog roet in het eten kunnen gooien voor Johnson. Leden van de conservatieve partij zullen dan na een campagne stemmen op hun favoriete politicus.
-
Er zijn eigenlijk maar twee echte televisiedebatten geweest
De nieuwszenders in Groot-Brittannië hebben het maar druk gehad met het referendum. Daarnaast zijn verschillende politici op televisie verschenen om voor of tegen een Brexit te pleiten. Maar twee keer stonden prominenten en politici van verschillende partijen recht tegenover elkaar. Boris Johnson kwam vaak goed uit de verf.
-
Le Pen is pro-Brexit
Eurosceptici hebben elkaar de laatste jaren vaak opgezocht. Voorafgaand aan het Oekraïne-referendum in Nederland sprak Farage een anti-EU-groep toe in Amsterdam en Marine Le Pen, de Franse politicus van het rechtse, eurosceptische Front National, wilde naar Engeland komen om de Brexiters bij te staan. Maar Vote Leave moest niets weten van Le Pen: zij is veel te radicaal volgens de Britse campagnegroep. Zo heeft ook Farage in het verleden geweigerd samen te werken met Geert Wilders in Europa, omdat zijn standpunten over de islam voor de Brit te ver gingen.
-
Farage het boegbeeld van een revolutie?
In het redelijk onwaarschijnlijke geval dat de Britten voor een Brexit stemmen, zal Farage worden gezien als het boegbeeld van een anti-EU-revolutie. Toch bijzonder, voor een man die zich jarenlang verkiesbaar opstelde zonder succes.
-
Het effect voor Britten in het buitenland
Britten in het buitenland kunnen via de post gewoon stemmen. Vooral voor het grote aantal Britten dat in Spaanse kustgebieden woont, en daar vaak horecagelegenheden runt, zal het effect van een Brexit zeer groot zijn. In Nederland wonen volgens het Centraal Bureau Statistiek zo’n 44.000 eerste generatie Britten.
-
Een Brits vertrek kan nog jaren duren
Op 23 juni 2016 zullen de Britten stemmen op een historisch referendum. Als Groot-Brittannië de EU zal verlaten, moet er nog een hoop worden geregeld. Volgens onderzoek van een comité in het Britse Hogerhuis zal het zelfs nog negen jaar kunnen duren voordat een Brexit echt voltooid is.