Europese landen kunnen veel meer doen in de strijd tegen terreur. Zo hebben de Verenigde Staten de EU meermaals tools aangeboden om mogelijke terroristen mee te screenen, maar kregen zij van Europa nul op het rekest.
Dat zegt Christopher Piehota, hoofd van het Amerikaanse Terrorist Screening Center, in een interview met CNN.
‘Het is verontrustend om te zien dat onze Europese partners niet al onze data gebruiken,’ zegt Piehota. De EU zou de beschikking hebben over Amerikaanse tools maar die niet inzetten om de luchtvaartveiligheid, maritieme veiligheid en grensbewaking te verbeteren.
Ontglippen
De Europese landen hebben toegang tot Amerikaanse ‘watch lists’, maar worden die niet systematisch gebruikt om potentiële terreurverdachten te identificeren. De lijsten zouden bij het toelaten van migranten bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden, zegt Piehota. Het feit dat de 26 landen binnen de Schengenzone geen routine grenscontroles uitvoeren maakt het geheel nog problematischer.
Lees ook Belgische veiligheidsdiensten ‘frustreerden’ Amerikanen
Ook laakt de terreurexpert het feit dat de EU geen centrale database heeft voor terreurverdachten. Elk land heeft een eigen database waarbij andere waarden worden aangehouden voor wie erin wordt opgenomen. Hierbij ontstaan lacunes, waardoor mogelijke terroristen de radar kunnen ontglippen.
De samenwerking is sinds de opkomst van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) en diverse aanslagen op Europees grondgebied wel verbeterd, zegt Piehota. Zo zou Europa meer doen aan het delen van informatie.
Visa
Piehota maakt zich zorgen over de toename van terreurdreiging die hiermee ontstaat in de Verenigde Staten. Burgers uit landen die op de zogenoemde visa-waiver lijst staan, kunnen tamelijk moeiteloos naar Amerika reizen. Terroristen uit die landen zouden daar gebruik van kunnen maken om aanslagen te plegen op Amerikaans grondgebied.
De meeste Europese landen vallen onder het visa-waiver-systeem. ‘Er zijn er veel die we op het oog hebben, maar helaas ook een aantal die we niet zien,’ aldus de terreurexpert. Hij wijst specifiek naar ‘de man met het hoedje’, de terreurverdachte die sinds de aanslagen in Brussel ruim twee weken geleden spoorloos is.
Hij zou mee hebben moeten doen aan de bomaanslagen op het vliegveld Zaventem, maar liet zijn explosieven achter en ontvluchtte het vliegveld. De Belgische federale politie heeft woensdag nieuwe beelden van hem vrijgegeven.
De EU heeft woensdag nieuwe plannen gepresenteerd om de bewaking van de buitengrenzen te verstevigen, als gevolg van de aanslagen in Parijs en Brussel. De gefragmenteerde staat van informatiedeling is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Een centrale database, vergelijkbaar met dat van de Amerikanen, zit onder meer in de pijplijn.
De Passenger Name Record, een centrale database van passagiersgegevens van vluchten van en naar Europa, wordt al meer dan zes jaar onderzocht door de EU. Binnen een aantal weken moet dat systeem dan eindelijk operationeel zijn.