Op 6 april mag u voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis uw stem uitbrengen in een raadgevend referendum. Onderwerp: het associatieverdrag met Oekraïne. In dit overzicht vindt u alles wat u moet weten om woensdag een goede keuze te kunnen maken.
Referendum?
Voor het eerst in de geschiedenis mag u als Nederlandse kiezer uw stem uitbrengen in een ‘ raadgevend referendum’ dat tot stand is gekomen uit een burgerinitiatief.
Burgers kunnen een raadgevend referendum aanvragen dankzij de Wet raadgevend referendum (Wrr) die sinds juli 2015 van kracht is. Voorwaarde is wel dat 300.000 handtekeningen worden verzameld.
Waarover stemt u?
Actiegroep GeenPeil, een samenwerking tussen website GeenStijl en Burgercomité-EU en Forum voor Democratie, was de eerste die een referendum aanvroeg en direct met succes. De groep haalde 427.939 geldige handtekeningen op.
De initiatiefnemers kozen ervoor om de wet die het associatieakkoord dat de EU sloot met Oekraïne goedkeurt, ter discussie te stellen. De vraag op het stembiljet luidt:
|
Wat staat er in dat associatieakkoord?
Wie echt wil weten waarover hij of zij stemt, zal deze 323 pagina’s moeten uitprinten en zich het komende weekeinde moeten afsluiten van vrienden en familie. Voor wie dit niet ziet zitten, volgt hier een korte samenvatting:
Het grootste deel van het verdrag gaat over economische samenwerking. Oekraïne belooft in het verdrag dat het zijn handelswetgeving in de komende tien jaar gelijktrekt aan die van de Europese Unie (EU). De bedoeling is dat er uiteindelijk een vrijhandelszone wordt gecreëerd.
Maar er gaan ook 17 pagina’s over politiek. De EU heeft er nooit een geheim van gemaakt dat het Oekraïne graag uit de invloedssfeer van Rusland wil halen. Dit verdrag is daar een belangrijk onderdeel van. Naast een verbeterde economische band wil de EU ook een ‘ politieke’ associatie met Oekraïne aangaan. Dit wordt door velen, ook in Brussel, beschouwd als een opstapje naar een toekomstig EU-lidmaatschap.
Niet zomaar een verdragje dus?
Dat het niet zomaar om een ‘ verdragje’ zoals Nederland ook sluit met landen als Chili gaat, geeft het kabinet zelf toe. In de Memorie van Toelichting bij de goedkeuringswet schrijft het kabinet dat het hier om ‘het meest verstrekkende en diepgaande associatieakkoord’ betreft ‘dat werd getekend tussen de EU en een derde land’. In onderstaande video legt Syp Wynia uit waarom het niet zomaar om een ‘ verdragje’ gaat.
Overigens, de initiatiefnemers zelf hebben in een interview met NRC aangegeven dat het ze niet te doen is om Oekraïne, maar toch vooral om het bewerkstelligen van een ‘Nexit’. In die zin kan dit referendum dus ook worden beschouwd als een motie van wantrouwen tegen de EU.
Ja-kamp vs Nee-kamp
De afgelopen dagen is er een heuse discussie op gang gekomen in aanloop naar het referendum. Het debat aan de nee-zijde wordt gevoerd door de initiatiefnemers van GeenPeil, het Burgercomité EU en het Forum voor Democratie. Zij noemen het associatieverdrag een stapje in de richting van een EU-lidmaatschap en zeggen dat het verdrag veel Nederlands belastinggeld zal kosten.
Aan de Ja-zijde zitten onder meer regeringspartijen PvdA en VVD en oppositiepartij D66. De voorstanders benadrukken dat het verdrag goed is voor de handel tussen Oekraïne en Nederland en een manier om de Russische invloed in Oekraïne te verminderen.
Om een publieke discussie op gang te krijgen is in de referendumwet vastgelegd dat zowel voorstanders als tegenstanders van het referendumonderwerp subsidie krijgen. Er is 700.000 euro voor voorstanders, 700.000 euro voor tegenstanders en 600.000 voor neutrale initiatieven. Lees hier meer over hoe het geld is verdeeld>
Hoe staat het er nu voor?
Uit een nieuwe peiling van TNS/Nipo, in handen van Elsevier, blijkt dat de tegenstanders van het akkoord hun voorsprong steeds verder uitbreiden. 54 procent is tegen het verdrag, 36 procent is voor, en 10 procent twijfelt nog.
Ook belangrijk is de kiesdrempel van 30 procent: als de opkomst lager is, dan wordt de uitslag ongeldig verklaard. Volgens de peiling is 32 procent van de kiesgerechtigden van plan te gaan stemmen.
Omdat de opkomst zo belangrijk is, heeft de NOS besloten om deze keer geen opkomstpercentages door te geven op de dag van het referendum. Normaal doet Ipsos daar onderzoek naar, maar de NOS heeft expliciet gevraagd om dat niet te doen.
Wat vindt Elsevier? Syp Wynia: waarom ‘ja’ bij referendum beter is dan ‘nee’
Wat weet u eigenlijk over Oekraïne?
Leuk en aardig, zo’n referendum over een akkoord met Oekraïne, maar het blijft een land waar de meeste Nederlanders nog nooit zijn geweest en weinig van weten. Daarom maakte Elsevier de volgende video:
Wat gebeurt er met de uitslag?
De uitslag van het referendum is niet bindend, maar zoals gezegd ‘raadgevend’ . Als de uitkomst ‘ja’ is, zal het associatieverdrag sowieso worden goedgekeurd. Bij een ‘nee’, moet het kabinet zich bezinnen. Het kabinet kan de uitslag naast zich neerleggen, al zal het zich daar niet populair mee maken.