Spanningen in Suriname, Turkije, Polen en Israël hebben twee dingen gemeen: de reacties van leiders die bijna de staat van dictator hebben bereikt, en onze fatsoenlijke en angstige reacties. Een analyse van Philip van Tijn.
De benoemde maar nog niet in functie getreden Nederlandse ambassadeur in Suriname, Anne van Leeuwen, is daar (‘voorlopig’) niet welkom. De feitelijke toestemming werd ingetrokken op 28 juni, de dag dat de aanklager twintig jaar eiste tegen president Bouterse – en dat zal geen toeval zijn. Nederland heeft nog niet gereageerd, althans niet officieel.
Duitse bedrijven slaan alarm over politieke rel met Turkije. Lees meer >>>
Turkije provoceerde Duitsland één keer te veel, door een Duitse staatsburger, Peter Steudtner, medewerker van Amnesty, op een conferentie in Turkije te arresteren. Hij is nu één van de negen Duitsers die zonder aanklacht in Turkije gevangen zitten. Voor zijn doen heeft Duitsland eindelijk stevig gereageerd: het Duitse reisadvies is aangepast (met grote risico’s voor Duitsers die naar Turkije gaan) en er is een negatief advies gegeven voor investeringen in Turkije (wat voor Duitse bedrijven grote consequenties kan hebben als ze dit in de wind slaan). Erdogan reageerde als gebruikelijk met een ronkende toespraak: ‘Jullie kunnen het je niet veroorloven Turkije door het slijk te halen of te intimideren.’
Nucleaire optie?
Polen heeft de trias politica, de scheiding van wetgevende, rechtsprekende en uitvoerende macht, vrijwel afgeschaft; alleen de handtekening van de president ontbreekt nog. De trias politica is niet zomaar iets, maar de basis, het fundament van de (parlementaire) democratie.
Polen is lid van de EU en dus heeft de EU, bij monde van durfal Frans Timmermans, de zogeheten ‘nucleaire optie’ van stal gehaald. Dat wil zeggen dat na een aantal tussenfasen, met mogelijkheden van beroep en zo, uiteindelijk Polen het stemrecht kan worden ontnomen! De echte nucleaire optie werkt wat sneller, waarmee ik niet bedoel dat díe in werking moet worden gesteld; het gaat me om de belachelijkheid van de term.
Overigens heeft Hongarije al laten weten daarmee nooit in te stemmen en dit nucleaire besluit moet met algemene stemmen (minus het land in kwestie, dus 26) worden genomen, dus u begrijpt het al: we hebben het over de EU.
In Israël hebben Palestijnen drie Israëlische politiemensen doodgeschoten op de Tempelberg. Dat is, zoals bekend, de plaats in Jeruzalem die heilig is voor joden én moslims. Niettemin hebben joden twintig jaar niet mogen bidden bij de Klaagmuur toen de Tempelberg in Arabische handen was. Moslims mogen in gewone tijden bij de El Aqsamoskee zoveel bidden als ze willen, alleen nu even niet, want Israël heeft na de moord op de agenten beperkingen ingesteld. Dat de Veiligheidsraad binnenkort bijeenkomt om deze grove schending van de mensenrechten (niet die van de drie vermoorde politiefunctionarissen) spreekt natuurlijk vanzelf. Heel stevig is natuurlijk ook de reactie van de Palestijnse leider Abbas, die alle communicatie met Israël heeft opgeschort.
Kracht vs angst en fatsoen
Wat hebben deze vier recente uiteenlopende kwesties met elkaar gemeen?
- De reacties van ‘de anderen’ wekken de indruk dat zij de sterksten zijn. Maar de halve bevolking van Suriname woont in Nederland, de economische afhankelijkheid van Turkije van Duitsland is heel wat groter dan omgekeerd, de opbloei van Polen is goeddeels te danken aan miljarden EU-subsidies en het beetje Palestijnse welvaart is afhankelijk van Israël.
- ‘Onze’ reacties worden bepaald door de oude diplomatie, door correctheid, door angst voor chantage (bijvoorbeeld dat Turkije de ‘vluchtelingendeal’ opblaast) en fatsoen (Turkije krijgt nog 4,5 miljard euro om zich voor te bereiden op toetreding tot de EU, terwijl iedereen nu wel weet dat dit nooit zal gebeuren). En door gevoelens van mededogen: we hebben Suriname eeuwenlang gekoloniseerd, Polen heeft de nazi- en de Sovjet-dictatuur moeten verduren en Turkije zit opgescheept met al die vluchtelingen. Alleen Israël heeft van die misplaatste gevoelens geen last; niet omdat het een beter of slechter of minder democratisch land is, maar omdat Israël allang heeft afgeleerd zich door anderen te laten ringeloren en chanteren.
EU op ramkoers met Polen: ‘Geldkraan dicht’
En wat is de overeenkomst tussen de vier hoofdpersonen: Bouterse, Erdogan, Kaczynski en Abbas? Ze zijn alle vier dicator of hebben die staat bijna bereikt; ze zijn alle vier nepotist en/of corrupt en dus multimiljonair; ze zijn alle vier crimineel of een eind op weg.
In Nederland is inmiddels de vakantieperiode in de kabinetsformatie ingegaan.