In het jaarrapport van de AIVD slaat de organisatie alarm over de toenemende populariteit van salafisme. Terecht, stelt Afshin Ellian. Zonder aanpak van salafisme kunnen jihadistische groepen niet worden bestreden.
De jihadistische dreigingen nemen toe. Islamitische Staat (IS) verliest in Irak terrein aan de Iraakse strijdkrachten, de Koerden en de sjiitische milities. Binnenkort begint de aanval op de hoofdstad van het kalifaat, Raqqa. Maar eerst moet de stad Mosul volledig worden bevrijd. Volgens gezaghebbende rapporten maakt IS in Mosul gebruik van menselijke schilden. Dat is niets nieuws.
De Palestijnse terreurbeweging Hamas en de Libanese terreurbeweging Hezbollah gebruikten het menselijk schild in de strijd tegen Israël. Er is één verschil: in geval van IS oordelen de westerse media en overheden hard over het gebruik van het menselijke schild; in het geval van Hezbollah en Hamas waren ze niet bereid om een hard oordeel te vellen. Alsof ze in strijd tegen Israël wel het menselijke schild mogen inzetten. Nu komt jihad dichterbij en dat verandert de zaken.
Terwijl ik deze blog schrijf, komen er steeds meer aanwijzingen dat in de Syrische stad Idlib weer gifgas is ingezet tegen de burgerbevolking. Het is niet helder wie het heeft gedaan. Het is zeker niet uitgesloten dat de aanval door het regime is ingezet. De regering van de Amerikaanse president Donald Trump beschuldigt de Syrische regering. De Syrische burgeroorlog is niet zonder consequentie voor Europa.
Jihadisten in de migrantenstroom
Volgens het laatste rapport van de AIVD nam het aantal uitreizigers naar Syrië in 2016 nog toe, maar daalde het in vergelijking met eerdere jaren. In totaal zijn 280 volwassenen en 90 kinderen uit Nederland in Syrië, van wie een aantal is omgekomen. Er kwam slechts ‘een handvol mensen terug’. De AIVD meldt ook dat een aantal jihadisten via de migrantenstroom naar Europa is gekomen. Ze hebben met verschillende identiteiten asiel aangevraagd.
De AIVD heeft 63 ambtsberichten uitgebracht aan het Openbaar Ministerie (OM) met betrekking tot uitreizigers. Dat is uitzonderlijk veel. Daardoor was het OM in staat om strafrechtelijke onderzoeken te starten. Overigens bracht de AIVD ook ambtsberichten uit aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en lokale overheden. De jihadistische dreiging tegen Nederland is toegenomen. Dat is wellicht een belangrijk signaal voor de samenleving. Ook Nederland is doelwit voor jihadistische groepen zoals Al-Qa’ida en IS. Dit moeten we nooit bagatelliseren of verwaarlozen.
De algemeen directeur van de AIVD, Rob Bertholee, schetste in zijn verslag een complexe en meervoudige vorm van dreiging: ‘Er zijn inderdaad indirecte argumenten waarom de dreiging groot is. De IS komt onder druk te staan, dat betekent dat meer personen uit IS-gebied terug zullen komen. Ook zal de organisatie met meer enthousiasme aanslagen willen plegen in het Westen. En we weten dat er veel sympathisanten en aanhangers van IS zijn. In Nederland enkele honderden. (…) De dreiging kan zich elk moment materialiseren’.
Toenemende macht en dreiging van salafisten in Nederland
Een lastige kwestie, omdat de huidige generatie jihadisten eenvoudige alledaagse instrumenten of andere dingen als wapens gebruiken. Maar wat vooral opvalt in het AIVD-verslag, is de toenemende macht en dreiging van de salafisten in Nederland.
Het is goed en nuttig dat de AIVD aandacht besteed aan het salafisme in Nederland. Het aantal salafisten is toegenomen. Ze worden hier door overheden getolereerd. Ook de regering is niet van plan om de verspreiding van het salafisme tegen te gaan. Nu proberen, volgens de AIVD, salafistische jongeren in steeds meer moskeeën en moskeebesturen voet aan de grond te krijgen. De salafisten worden steeds brutaler.
De moslimgemeenschappen worden kwetsbaar voor de salafistische ronselpraktijken. Andere, meer gematigde moslims worden door de salafisten onder druk gezet om voor ‘de ware religie’ te kiezen. Daarbij schuwen sommige salafisten geweld en intimidatie niet. Zelfs investeren ze in kinderen van asielzoekers en vluchtelingen: zie hier de komst van nieuwe generatie van radicale moslims in Nederland.
Meer van Afshin Ellian: ‘Waarom Moslimbroeders op terreurlijst dienen te staan’
De AIVD komt tot deze conclusie: ‘Salafistische aanjagers proberen met name kwetsbare groepen als kinderen en vluchtelingen in hun invloedssfeer te krijgen. Hoewel in de meeste gevallen de wet niet overtreden wordt, passen intimidatie en dreigen met geweld niet in een open democratische rechtsstaat.’
De wetten? Er bestaat geen wet tegen salafisten. Ook het verspreiden van de Al-Qa’ida-propaganda is niet verboden. Maar ze zijn wel een gevaar voor de democratische rechtsstaat.
Heeft de regering effectieve maatregelen getroffen tegen salafisten?
In het verslag komt een intrigerende passage voor: ‘De AIVD bracht in 2016 verschillende van deze zorgwekkende ontwikkelingen op het gebied van salafisme onder de aandacht bij de landelijke politiek en bij het lokaal bestuur, waarmee zij in staat waren handelend op te treden.’
Heeft de regering effectieve maatregelen genomen? Was ik een parlementariër, dan had ik hierover een aantal concrete vragen gesteld.Voor dit alles waarschuw ik tevergeefs al jaren. Het salafisme groeit en bloeit. Ook de AIVD is bezorgd. De vraag is nu wat het volgende kabinet gaat doen om de groei van het salafisme te stoppen.
De radicale islam kan niet worden gestopt, wanneer het salafisme in Nederland toeneemt. Vergeet nogmaals deze conclusie van de AIVD niet: ‘En we weten dat er veel sympathisanten en aanhangers van IS zijn. In Nederland enkele honderden. (…) De dreiging kan zich elk moment materialiseren.’