De moordenaar van Pim Fortuyn beschouwt de rechtsstaat als een nuttig instrument om zijn narcistische denkbeelden te verwezenlijken. Volkert van der Graaf hoort in de gevangenis.
Mensen kunnen veranderen. Als wij dit optimisme zouden opgeven, blijft er slechts wreedheid over. Het is de mens niet gegund zijn fouten te herstellen, maar hij is wel in staat om de oorzaken van zijn fouten weg te nemen.
Soms vinden menselijke fouten hun oorzaak in objectieve omstandigheden. Zodra die omstandigheden, door welke reden dan ook, niet meer aanwezig zijn, treedt een veranderingsproces in werking.
Corrigeren
Soms gaat het om iemands karakter. Ook dit kan veranderen – mensen zijn niet van steen. Wij zijn in staat om onszelf te corrigeren. De mogelijkheid tot corrigeren heeft de mens verder gebracht.
Het duurde heel lang totdat we aanvaardden dat we de medemens een kans moeten geven. Het duurde immers ook lang totdat we aanvaardden dat de mens ook beschikt over het vermogen om elementen van zijn karakter te veranderen. Dat is niet makkelijk, maar het kan.
Zelfcorrectie maakt van de mens een magnifiek wezen. Om dit te bevorderen, werden in de moderne tijd theorieën en mechanismen ontwikkeld binnen de strafrechtspleging.
Misdrijf
Nadat iemand zijn straf heeft uitgezeten, treedt een resocialisatieplan in werking. Daarbinnen moet iemand leren anders met zichzelf en met de omringende wereld om te gaan.
Ten onrechte wordt gedacht dat resocialisatie slechts is bedacht voor de reïntegratie. Wie immers niet verandert nadat hij een misdrijf heeft gepleegd, kan moeilijk integreren in de samenleving die hem of haar juist heeft veroordeeld.
Vertrouwen
Dat doen enkele instituten namens de samenleving: de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie. Resocialisatie is bedoeld om de samenleving te laten zien dat de delinquent de verwerpelijkheid van zijn daad heeft ingezien en in staat is om op waardige wijze gestalte te geven aan zijn leven.
De samenleving moet de ex-delinquent weer gaan vertrouwen – dat is reïntegratie in de samenleving.
Wie afgelopen zondag de Brandpunt-reportage over Volkert van der Graaf, de moordenaar van Pim Fortuyn, heeft gezien, ontkomt niet aan de conclusie dat Van der Graaf niets heeft geleerd van zijn straf.
Gewetenloos
Volkert is Volkert. We zagen andermaal het ware gezicht van deze terrorist, we zagen koelbloedigheid en valse superioriteit. Hij acht zich superieur aan alle maatschappelijke instituties en de moraal. Omdat hij, net als de jihadisten, gelooft dat er geen waarheid behalve zijn eigen (gewelddadige en compromisloze) overtuiging bestaat.
Het leidde tot zijn vreselijke handeling, de moord op Pim Fortuyn. Ook is hij gewetenloos richting onze samenleving: het misbruiken van de verzorgingsstaat en op een ziekelijke wijze de overheid juridisch op de kosten jagen.
Narcistisch
In de reportage verschijnt een Van der Graaf die recht en vrijheid nog steeds als twee nuttige instrumenten beschouwt voor het verwezenlijken van zijn eigen narcistische wereldbeeld. Het lijkt erop dat nauwelijks sprake is van een resocialisatie. Waarom loopt een gewetenloze moordenaar rond? Hij hoort in gevangenis.
De reportage riep vragen op rond de schending van de voorwaarden voor de vervroegde invrijheidstelling. Reclassering Nederland liet het programma weten dat zij niet op de hoogte waren van het contact tussen Van der Graaf en de De Telegraaf.
Foto
Het OM zweeg als het graf, en niet zonder reden. In een persbericht zegt het OM: ‘Het OM is op 16 juni 2014 door een van de advocaten van Van der G. in kennis gesteld van het feit dat er een foto werd gemaakt. (…) Het OM heeft inhoudelijk beoordeeld of hier sprake zou zijn van een overtreding van het opgelegde mediaverbod. Daarvan was volgens het OM geen sprake.’
Toch blijkt dat zowel de Reclassering als het OM op de hoogte was van de foto-affaire. Waarom hebben ze dat toegestaan? Volkert van der Graaf is geen celebrity, maar een topterrorist, een verschrikkelijke moordenaar.
Aftreden
Ard van der Steur (VVD), de minister van Veiligheid en Justitie, zegt dat hij niet op de hoogte was van de feiten. Dus waren ook zijn voorgangers niet op de hoogte van de gang van zaken rond Volkert van der Graaf.
En dat was precies het probleem als gevolg waarvan kort geleden twee bewindsleden bij Justitie, namelijk Ivo Opstelten en Fred Teeven, moesten aftreden. Toen kon het departement een bonnetje niet vinden. Justitie blijft een problematisch geheel.
Preventief
Het is zelfs nog steeds onduidelijk of het OM Van der Graaf en zijn advocaat toestemming heeft gegeven om de gewraakte foto’s te laten maken. Dat is verbijsterend. Nu wil de minister dat het OM en de reclassering alle gedragingen van Van der Graaf nog eens tegen het licht gaan houden.
Volkert van de Graaf moet terug naar de gevangenis. Het algemene preventieve aspect dat elke straf moet uitstralen, wordt door Van der Graafs gedrag volledig ondermijnt.
Volkert is Volkert, achttien jaar celstraf moet ook achttien jaar celstraf zijn.