Eten wat en wanneer je wilt: ziekenhuizen geven patiënten meer maaltijdkeuze, zodat zij sneller zullen genezen. Maar of het klagen over het ziekenhuiseten daarmee ook tot de verleden tijd behoort?
Culinair recensent Johannes van Dam (1946-2013), die 27 jaar voor Elsevier schreef, kon er superieur over klagen: ziekenhuiseten. Van pappige pasta en bouillon uit een potje tot verkeerd opgewarmd voedsel. Doodzonden volgens Van Dam, die zelfs de term ‘varkensvoer’ in de mond nam.
Overdrijving
Enige overdrijving was Van Dam niet vreemd en een ziekenhuis is natuurlijk geen restaurant. Maar menige patiënt zal zich in zijn ervaringen herkennen. Echter: verandering is op til. In diverse ziekenhuizen wordt geëxperimenteerd met meer keuzevrijheid voor de patiënt, met hoop op een sneller herstel.
Zo bood het Nijmeegse Radboudumc kleinere porties aan kankerpatiënten, die nogal eens last hebben van misselijkheid en verminderde eetlust. Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede introduceerde met cateraar Sodexo in 2012 At Your Request, een soort roomservice die patiënten meer invloed geeft op het tijdstip waarop ze eten.
Medisch Spectrum Twente (MST), dat begin 2016 naar een nieuw gebouw zal verhuizen, wil vanaf dan maaltijden zo organiseren dat de patiënt via een tablet zijn menu kiest.
‘Drie maaltijden per dag zoals vroeger gebruikelijk was, past niet meer in de dynamiek van een ziekenhuis. Er is een ander ritme gekomen; onderzoeken, artsen aan je bed, het gaat de hele dag door,’ zegt Michiel Klatte (53), bedrijfskundig manager van het MST.
Schroom
Patiënten hebben bij MST straks niet alleen meer keuze, de afstand tot de instellingskeuken wordt ook korter: ‘Op elke verdieping komt een keuken en een klein restaurant. Dat is voor de patiënten fijner. Dan hoeven ze geen schroom te voelen als ze in hun ochtendjas aan tafel zitten, en partners mogen mee-eten.’
Waaruit het menu straks zal bestaan? Vegetarisch, couscous, pasta’s, misschien zelfs quinoa, waarom niet,’ zegt Klatte. ‘Maar vlees, groente en aardappelen zullen toch de hardlopers blijven,’ verwacht MST-diëtist Inge Oude Meijers (34). ‘Mensen hier houden van eenvoudig en voedzaam, al bestellen jongeren liever pasta.’
Het MST verwacht dat de aanpak ervoor zorgt dat patiënten zich straks comfortabeler voelen, sneller genezen, en dat het helpt tegen ondervoeding.
Of het niet kostbaar wordt? Klatte: ‘Nee, juist niet, we verspillen minder voedsel als de patiënt zelf kiest.’
Onderzoeker Han Soethoudt (52) van Wageningen University Research is sceptisch of à la carte al die verwachtingen kan inlossen. Meer keuze en betere maaltijden zullen wél helpen tegen verspilling.
Eerder berekende Soethoudt dat van de 350.000 ziekenhuismaaltijden per dag zo’n 40 procent in de prullenbak belandt. ‘Ik weet niet precies hoe ze het in Twente aanpakken, maar als mensen echt uit dertig dingen mogen kiezen, is dat ondoenlijk voor een instellingskeuken en zullen gerechten waarschijnlijk bevroren worden aangeleverd.’
Zelf kiezen
Uit een tussenmeting in 2013 van At Your Request in Ede bleek dat waar het ziekenhuis voorheen 134 kilo voedsel per dag weggooide, dat nu beperkt bleef tot ‘maar’ 96 kilo. ‘Als mensen zelf mogen kiezen wat ze eten, stijgt het aantal gram voedsel dat patiënten tot zich nemen,’ zegt Soethoudt. Maar de conclusie dat het een goed instrument is tegen ondervoeding, wil hij niet trekken. ‘Dat heb ik niet onderzocht.’
Er is in elk geval psychologische winst, verwacht Klatte van het Medisch Spectrum Twente: ‘Door patiënten te laten kiezen wat ze willen eten en invloed te geven op het eetmoment, haal je ze uit hun afhankelijke rol.’
Klagen over het ziekenhuiseten zal zeker niet tot de verleden tijd behoren, zegt diëtist Oude Meijer. ‘Hoe patiënten het ziekenhuiseten ervaren, verschilt sterk. Soms worden dezelfde boontjes door een patiënt van de oncologieafdeling als keihard beoordeeld, maar door iemand met een gebroken been als boterzacht.’
Elsevier 7 februari 2015, nummer 6, 71ste jaargang