Het is wrang dat Volkskrant-columnist Sylvia Witteman de tekenaar Jo Spier ‘fout’ noemt. In een concentratiekamp valt er weinig te kiezen.
Jop Euwijk (38) is conservator nieuws bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en bestuurslid van Stichting Pers en Prent, die de Inktspotprijs organiseert.
Zoals de kunst van Jo Spier (1900-1978) altijd weer opduikt, zo blijven ook insinuaties over zijn oorlogsverleden terugkomen. Decennialang was er ophef over de tekenaar, waardoor sommige exposities zelfs niet konden doorgaan. Spiers vergrijp: het overleven van de Holocaust.
Ook acht decennia na de Duitse bezetting worden er nog vraagtekens geplaatst bij zijn houding in de oorlog. Columnist Sylvia Witteman noemde de Joodse tekenaar in de Volkskrant van 13 mei 2022 zelfs ‘fout’. Een tweetal pas opgedoken brieven van Spier plaatsen zijn ‘omstreden’ geschiedenis in een beter licht.
Spier was niet erg populair in Theresienstadt
Toen Jo Spier na een verblijf van twee jaar met zijn gezin in 1945 terugkeerde uit het concentratiekamp Theresienstadt, was de ontvangst niet overdreven hartelijk. Zijn huis bleek ingepikt en zijn in bewaring gegeven spullen kreeg hij niet of moeizaam terug. Het werd verdacht gevonden dat hij de oorlog überhaupt had overleefd. Vrij snel meldden diverse journalisten dat hij een slechte naam had onder medegevangenen, omdat hij had geheuld met de Duitsers. Dat hij snel weer emplooi had gevonden bij Elseviers Weekblad werd openlijk gekritiseerd. Ook werd hem het lesgeven op de Rijksakademie van Beeldende Kunsten onmogelijk gemaakt. Uiteindelijk emigreerde Spier in 1951 naar de Verenigde Staten, waar nieuw succes wachtte.
Het klopt dat Spier, voor de oorlog een geroemd journalistiek tekenaar, in Theresienstadt niet erg populair was. Hij probeerde naar verluidt zo min mogelijk uit de pas te lopen en spoorde anderen aan dit voorbeeld te volgen. Daarnaast werkte hij mee aan de propaganda die paste bij dit ‘modelkamp’ in het huidige Tsjechië. Theresienstadt moest aantonen dat het met de onderdrukking van Joden allemaal wel meeviel.
De keus voor de nachttrein naar Auschwitz of de eetzaal versieren
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?