Veroorzaken asielzoekers veel problemen? En misdrijven? Zijn dat de ‘veiligelanders’? EW zet 111 vragen en antwoorden over asiel op een rij. In dit artikel vraag 40 tot en met 45.
Lees ook de andere vragen over asiel:
1-10: De basis en het Vluchtelingenverdrag
11-19: (Het opzeggen van) internationale verdragen
20-29: De komst van asielzoekers naar Nederland
30-39: De rol van het Centraal orgaan asielzoekers (COA)
46-57: Rechten van asielzoekers die in Nederland zijn
58-71: Het verloop van de asielprocedure
72-79: Verblijfsvergunning en vertrek
40. Veroorzaken asielzoekers veel problemen?
Volgens het COA ‘veroorzaakt de overgrote meerderheid van de asielzoekers in Nederland geen problemen’. ‘Het is een relatief kleine groep die voor de in de cijfers tot uiting komende overlast zorgt.’ Om hoeveel gaat het feitelijk? Dat wordt sinds 2015 bijgehouden. Blijkens het Incidentenoverzicht 2021 van het COA waren er dat jaar 16.185 incidenten in alle COA-opvanglocaties. Dat was een lichte daling ten opzichte van 2020, ook al zaten er in de azc’s in 2021 meer asielzoekers. In 2019 waren er ruim 17.000 incidenten, in 2018 ruim 13.000. Cijfers over het hele jaar 2022 zijn er nog niet.
41. Meer dan 16.000 incidenten, dat is hartstikke veel!
Gertjan van Schoonhoven: Nederland gaat asielzoekers dus niet ‘via vliegveld Eelde naar Rwanda vliegen’. Wat dan wel?
Nou ja… 60 procent daarvan – 9.623 incidenten – bestaat uit het overtreden van interne huisregels, zoals roken op plekken waar dat niet mag. De andere grote groep incidenten betreft fysieke, non-verbale en verbale agressie en geweld tegen personen, en ook ‘verbale suïcidedreigingen’. In 2021 waren er van zulke incidenten ruim 5.900. Ruim 3.800 keer volgde een maatregel, zoals een ‘correctiegesprek’, een ‘afkoelperiode’ of (205 keer) verplaatsing naar een ‘htl’. Htl is: ‘handhaving en toezichtlocatie’.
42. En misdrijven?
Bij incidenten gaat het om wangedrag op de COA-locatie. Misdrijven – op of buiten de opvanglocatie – worden apart geregistreerd. Hoeveel waren het er? Het COA drukt het uit in het aantal verdachten van een misdrijf die op dat moment verbleven op een COA-locatie. Van 2017 tot en met 2021 registreerde de politie in totaal 21.000 verdachten van een misdrijf die op een COA-locatie verbleven, gemiddeld dus zo rond de 4.000 verdachten per jaar. Verreweg de grootste categorie misdrijven bestaat uit diefstal en inbraak: zo’n driekwart. Het gaat daarbij meestal om winkeldiefstal. In 2020 was 2 procent van alle dat jaar geregistreerde verdachten van een misdrijf in Nederland een bewoner van een COA-locatie: 4.500 van de 250.000. Alleenstaande minderjarige vreemdelingen – die verblijven op een speciale amv-locatie – zijn zwaar oververtegenwoordigd, net als overlast gevende asielzoekers van de htl-locatie.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
43. Om hoeveel personen gaat het dan concreet?
Het aantal ‘unieke verdachten’ dat van 2017 tot en met 2021 verantwoordelijk was voor die 21.000 geregistreerde verdachten, bedroeg in die vijf jaar 8.900. Meer dan de helft werd verdacht van één misdrijf, één op de vijf was verdachte van twee misdrijven en 6 procent van meer dan vijf misdrijven. Bijna zonder uitzondering waren de verdachten man (97 procent), jongvolwassen (60 procent is tussen de 18 en 30 jaar) en in meerderheid afkomstig uit Noord-Afrika. Eén op de drie ‘unieke verdachten’ komt uit Algerije, een kwart uit Marokko en 8 procent uit Tunesië.
44. Zijn dat de ‘veiligelanders’?
Ja en nee. Marokko en Tunesië staan inderdaad op de lijst van ‘veilige landen van herkomst’ die Nederland heeft opgesteld. Algerije sinds medio 2021 niet meer. Algerijnen zijn dus geen veiligelanders. Op de – steeds veranderende – lijst van veilige landen staan landen waar volgens Nederland geen sprake is van vervolging, foltering en onmenselijke behandeling. Mensen uit deze landen die zich in Nederland melden voor asiel, krijgen dat ‘bijna nooit’. Er staan zo’n 45 veilige landen op, van ‘Albanië’ tot ‘Zweden’. Dat impliceert heel veel ónveilige landen, ja. Maar andere landen hebben vaak een nóg kortere lijst van veilige landen. Ook is er niet altijd eensgezindheid: zo vindt Denemarken enige delen van Syrië inmiddels veilig.
45. Zijn er nou veel of weinig overlast gevende ‘veiligelanders’?
Door ze af te zetten tegen de totalen, benadrukt het COA, gaat het om een relatief kleine groep. Het gaat om 2 procent van de totale populatie in de opvang. Anderen in de asielketen, maar ook bijvoorbeeld burgemeesters, benadrukken ook de kleine aantallen. En niet zonder reden. Er zijn veel meer asielzoekers die géén problemen veroorzaken, dan asielzoekers die dat wél doen. Maar de complicatie is dat lokaal de overlast van die relatief kleine groep toch heel groot kan zijn. Zodanig dat het lokale draagvlak voor een azc er soms grondig door wordt verpest. Zowel in Ter Apel als in Budel-Cranendonck – om maar twee van de grootste COA-locaties van het land te noemen – zijn de verhoudingen met de plaatselijke politiek domweg slecht door alle incidenten. De gemeente Cranendonck wil van het COA af, in Ter Apel zijn de verhoudingen zo verzuurd dat de gemeenteraad om een ‘mediation-traject’ met het COA heeft gevraagd. Die kleine groep overlastgevers kan dus de hele asielketen in gevaar brengen.