Julietta D: reconstructie van een maar net afgewende scheepsramp

Het is de ochtend van 31 januari als een van de operators in het Kustwachtcentrum iets vreemds ziet op zijn computerscherm. Buiten loeit de noordwestenwind. De lucht is grijs, van tijd tot tijd jagen buien over het marineterrein in Den Helder waarvandaan de Kustwacht haar taken coördineert. Storm Corrie is op zijn hoogtepunt. De afgelopen uren heeft de Kustwacht het verkeer op de Noordzee nog eens gewaarschuwd: zet je schrap voor windstoten tot ruim boven de 100 kilometer per uur, houd de marifoon in de gaten. Bij de Kustwacht, ‘het 112 van de Noordzee’, weten ze: het kan een drukke dag worden.

De operator kijkt naar radarbeelden van het ankervak voor de kust van IJmuiden, een gebied waarop hij toevallig had ingezoomd. Schepen horen er stil te liggen, mooi evenwijdig, maar nu schuift een van de icoontjes op een ongewone manier door het vak.

Het is de Julietta D, een onbeladen vrachtschip van bijna 200 meter lengte. Op het beeldscherm is te zien hoe het stipje van de Duitse bulk carrier zich gevaarlijk dicht naar een ander schip toe beweegt. Wat betekent dat? Is de Julietta D op drift? Dat zou onder deze omstandigheden rampzalig kunnen uitpakken.

De operator waarschuwt Peter Westenberg, de teamleider die een bureau verderop zit. Juist wanneer Westenberg (52) zich afvraagt hoe hij de bewegingen van het schip over het beeldscherm moet interpreteren, klinkt geroep door de marifoon. Het is de kapitein van de Juliet­ta D en hij slaat alarm. Een aanvaring. Met windkracht 9 en hevige golven is het anker van het schip gaan ‘krabben’, waarna de olietanker Pechora Star is geraakt, zo’n 35 kilometer buiten de kust.

Westenberg wil weten hoe de schepen eraan toe zijn. ‘Wij zijn in orde,’ meldt de Pechora Star. Maar vanaf de Julietta D klinkt: ‘Scheur in de romp, we maken water!’ Het schip, met achttien mensen aan boord, is als een dobber op de metershoge golven en zwenkt alle kanten op. Niet veel later geeft de kapitein het ultieme signaal: we willen eraf, allemaal.

Westenberg: ‘Roept hij dat, dan kun je maar één ding doen: maximaal opschalen.’ Wat zijn de scenario’s? Het schip is stuurloos en kan zinken, dus de bemanning moet snel in veiligheid worden gebracht. Gezien de extreme golven wordt dat hoe dan ook een zeer veeleisende operatie. En wat wacht daarna? Een verlaten vrachtschip in een zeer druk kustgebied in een storm – hoe gaat dat lopen? Een blik op de kaart leert dat nabij de plek van de aanvaring onder meer bemande platforms en enorme windmolenparken in aanbouw liggen. Hoe komt de Julietta D daar doorheen?

Westenberg laat onmiddellijk het operationeel team bijeenkomen. Terwijl het kernteam een redding op zee moet organiseren, regelt het opera­tio­neel team de rest: een opvanglocatie voor de evacués, contact met de eigenaar van het schip, met havens, met de pers.

De oproep van de Julietta D, afgegeven op het noodkanaal 16, is op elke marifoon langs de Noordzeekust te horen en leidt ertoe dat een netwerk van hulpdiensten direct tot actie overgaat.

Zo is in de Scheveningse haven schipper Hugo Pronk (43) van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) bezig reddingboot Koos van Messel gereed te maken voor een slechtweeroefening, wanneer zijn pager afgaat. Pronks zeskoppige ploeg zet ogenblikkelijk koers naar de Julietta D.

Golven tot wel 9 meter

Met zware tegenwind stuwen de twee 1.000 pk-motoren de Koos van Messel noordwaarts, onderweg is opperste concentratie vereist. Golf opvangen, inhouden, meteen weer gas erop. Tot ver buiten de branding komt de reddingboot brekers tegen: overslaande golven met hoge pieken. De Koos van Messel is met zijn 19 meter geen kleine jongen, maar met golven tot wel 9 meter is het keihard werken. Anderhalf uur duurt de tocht naar de Julietta D. Het gebrul van de motoren maakt normaal communiceren aan boord onmogelijk, alles gaat via de koptelefoons. ‘Onderweg zagen we de heli’s voorbij vliegen,’ zegt Pronk. ‘Dan weet je dat er iets staat te gebeuren.’ Hij zit al een kwart eeuw bij de KNRM, waarvan de laatste zes jaar als beroepsschipper.