Het vertrouwen in de overheid is op in IJmuiden. Dankzij sponsoring kunnen betrokken inwoners onderzoek laten doen naar de vervuiling van Tata Steel. Het onderzoek ter waarde van 1 miljoen euro moet nog komende maand worden uitgevoerd. Waarom kiezen zij daarvoor en wat kunnen de gevolgen zijn?
1. Wat gaan de bewoners doen?
Met het miljoen willen zij een buitenlands ingenieursbureau inhuren om onderzoek te doen naar vervuiling van Tata Steel. Drones en onderwaterrobots moeten de uitstoot en vervuiling van de staalfabriek meten. Ook moeten lozingen van afval in kaart worden gebracht.
Lees ook dit commentaar: Te weinig besef dat ‘sterkhouders’ als Tata Steel onmisbaar zijn
Omwonenden van het in IJmuiden gevestigde bedrijf klagen al jaren over stank- en geluidsoverlast. Ook zijn er zorgen over de schadelijke effecten van het bedrijf op de gezondheid. Kanker komt in deze regio volgens de GGD vaker voor dan elders. Ook het RIVM onderzocht de gezondheidsklachten en kwam tot de conclusie dat longkanker, diabetes en hartklachten bovengemiddeld in de regio worden aangetroffen.
2. Wie betalen het onderzoek?
Namen zijn niet bekendgemaakt. In een interview met het FD zegt Ellen Windemuth van Stichting IJmondig dat de donateurs liever anoniem blijven. Windemuth fungeert als woordvoerder van de groep donateurs, die er volgens haar genoeg van hebben om voor de gek te worden gehouden. Volgens NRC zouden tien personen het miljoen bijeen hebben gebracht.
Naast de stichting IJmondig, die zich inzet voor een gezonde regio, zijn ook stichting Schapenduinen en stichting Frissewind.nu betrokken. Voorzitter van Schapenduinen is miljonair Jan de Jong, die ook het gelijknamige landgoed bezit. De Jong zegt tegen persbureau ANP: ‘In de IJmond is de emmer volgedruppeld. Als GGD en RIVM niet meer te vertrouwen zijn, houdt alles op. We hebben besloten daarom een schaduwoverheid te vormen en de taak van de overheid op ons te nemen.’
3. Waarom worden onderzoeken door overheidsinstanties gewantrouwd?
Lees dit interview met oud-topman Theo Henrar van Tata Steel in IJmuiden: Ruttes klimaatijver stuit op onbegrip in buitenland
Volgens De Jong blijken de GGD en het RIVM een ‘willige windvaan’ van de Tata Steel-lobby. Het staalbedrijf mag volgens De Jong namelijk alle uitstoot en lozingen zelf berekenen in plaats van via verifieerbaar gecertificeerde metingen. Ook zou Tata Steel zelf mogen bepalen wanneer uitstoot en lozingen niet worden gerapporteerd omdat die gegevens vertrouwelijk zouden zijn.
Het Noordhollands Dagblad onthulde begin juli dat de naam Tata Steel op last van de lokale GGD-directeur Bert van de Velden uit een onderzoeksrapport over het hoge aantal kankergevallen werd geschrapt. In concept-versies van dat onderzoek werd de staalfabrikant wel bij naam genoemd.
4. Wat moet het onderzoeksrapport bereiken?
Naast het wantrouwen tegenover het RIVM en de GGD heeft het eigen onderzoek ook een praktische achtergrond. De Tweede Kamer debatteert op 9 september over de toekomst van Tata Steel. Een RIVM-rapport over gezondheidsklachten komt pas op 15 september. De drie stichtingen hopen dat het eigen rapport op tijd af is voor het Kamerdebat, zodat Tweede Kamerleden het dan kunnen bespreken. Liefst zien de stichtingen dat het Kamerdebat wordt verschoven. De SP is voor uitstel, maar andere partijen moeten zich daarin ook kunnen vinden