Wat we weten over B117, de Britse variant die Nederland op slot houdt

Terwijl de besmettingscijfers dalen, blijft Nederland grotendeels op slot. Het OMT en het kabinet vrezen de gevolgen van de Britse variant van het coronavirus. Wat is inmiddels bekend over deze virusstam?

Wat is de Britse vaccinvariant eigenlijk?

B117, of VOC2020/12-1, de officiële benamingen van de Britse variant van het coronavirus, is een van de vele mutaties die voortdurend ontstaan als het virus zichzelf kopieert en vermeerdert. Bij dat kopiëren ontstaan altijd kleine veranderingen in het virus. Volgens het RIVM zijn er al duizenden varianten van het coronavirus. Meestal vallen die afwijkingen of mutaties nauwelijks op.

Soms is een verandering nadelig voor het virus, bijvoorbeeld doordat het zich minder goed hecht aan de cellen van mens of dier. Dan is zo’n type minder succesvol in zijn verspreiding en zal het snel verdwijnen.

Maar soms maken één of meer kopieerfoutjes een virus gevaarlijker dan zijn voorganger. Het hangt erg af van de specifieke omstandigheden hoe dat vervolgens uitpakt. Het virus kan bijvoorbeeld mensen sneller en ernstiger ziek maken, maar daarmee wordt het ook ‘zichtbaarder’ en beter te bestrijden. Het coronavirus is onder meer zo ‘succesvol’ doordat het lang onder de oppervlakte kan sluimeren en kan worden doorgegeven door mensen zonder duidelijke symptomen.

Een mutatie kan er ook toe leiden dat een virus juist besmettelijker wordt, en dat is precies wat er aan de hand is bij de Britse variant en enkele andere, zoals de Zuid-Afrikaanse variant. Door veranderingen in de uitsteeksels aan de buitenkant van het virus kan het zich makkelijker hechten aan lichaamscellen, waardoor eenzelfde lading virusdeeltjes per saldo sneller tot besmetting en COVID-19 leidt.

Hoe veel besmettelijker is B117?

De eerste schattingen, op basis van alarmerende gegevens uit het Verenigd Koninkrijk in december, was dat het reproductiegetal van het virus mogelijk 0,7 punt hoger lag. In Nederland, en ook in andere landen zoals Denemarken, Duitsland en België wezen de besmettingsgevallen met de nieuwe variant in januari op een iets minder dramatisch beeld. Half januari zei Jaap van Dissel in de Tweede Kamer dat de variant circa 30 tot 40 procent besmettelijker was.

Inmiddels gaan de schattingen toch weer naar bijna 50 procent. Het R-getal van de klassieke variant ligt op 0,85, wat betekent dat het aantal gevallen afneemt, maar die van B117 wordt dus geschat op 1,3, en dat houdt in dat hij exponentieel kan groeien.

Hoe ver is de Britse variant verspreid in Nederland?

Ver, en het gaat nog sneller dan het RIVM begin januari verwachtte. De Britse variant werd begin 2021 voor het eerst in Nederland gesignaleerd bij de uitbraak rond een basisschool in Bergschenhoek. Uit laboratoriumonderzoek bleek vervolgens dat tussen de 1 en 5 procent van de Nederlanders die positief werden getest, besmet was met de Britse variant.

De schatting is dat op dit moment al tweederde van alle besmettingen de Britse variant betreft. Het verontrustende daaraan betreft niet zozeer de gevolgen voor een besmet individu, maar het effect op de groei van het aantal besmettingen. Tot 19 januari is dat percentage gebaseerd op zogenoemde kiemsurveillance, ofwel onderzoek in het laboratorium, daarna betreft het schattingen uit een model. Het RIVM verwacht dat rond 23 februari de Britse variant tussen de 79 en 99 procent van alle besmettingen voor zijn rekening neemt.

Waarom daalt het aantal positieve tests dan al bijna een maand?