Eerder deze maand noemde premier Mark Rutte (VVD) het schaamteloos dat landen als Polen en Hongarije weigeren vluchtelingen op te nemen, zoals eerder in de Europese Unie is afgesproken.
Op Nieuwjaarsdag sprak Rutte in Wenen met de nieuwe Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz. Die vindt het helemaal niet schaamteloos wat genoemde landen doen. Kurz vindt juist dat landen zelf moeten kunnen bepalen of ze migranten opnemen. Quota, zoals eerder afgesproken in de Unie, werken volgens hem niet.
En toch deed premier Rutte na afloop alsof hij en Kurz het eens waren. ‘We willen allebei een Europese samenwerking die concrete resultaten levert, bijvoorbeeld op het gebied van migratie,’ liet Rutte na afloop weten.
Dat klopt als het gaat om opvang in de regio, maar niet als het gaat om uitvoering van afspraken over verdeling van migranten over EU-landen, zoals eerder gemaakt in het kader van de Turkije-deal.
Kurz wil niet dat landen worden gedwongen om immigranten op te nemen, terwijl Rutte het ‘schaamteloos’ vindt dat landen zich niet houden aan die afspraak.
Het immigratiebeleid in de Europese Unie zit door de patstelling tussen Oost en West muurvast. In de tweede helft van dit jaar zal blijken of Kurz erin slaagt de boel los te trekken. Dan bekleedt Oostenrijk een half jaar lang het roulerende EU-voorzitterschap, en de kanselier wil spijkers met koppen slaan over immigratie.
Nieuwe vrienden
Rutte was als eerste regeringsleider naar Wenen genood om kennis te maken met Kurz. De pianist Rutte mocht mee naar het wereldberoemde traditionele nieuwjaarsconcert door de Wiener Philharmoniker.
De uitnodiging van de jonge conservatieve regeringsleider kwam Rutte goed uit want hij is op zoek naar nieuwe Europese vrienden nu de Britten de Unie verlaten. En zo’n bezoek levert alleraardigste foto’s op in het nog altijd keizerlijk ogende Wenen.
De twee leiders bespraken ook de financiële gevolgen van de Brexit: na het wegvallen van de Britse miljardenbijdrage aan de Unie willen nettobetalers Nederland en Oostenrijk dat gat niet opvullen door meer aan de Unie af te dragen. ‘Als een grote lidstaat de Unie verlaat, moeten de structuren van de Unie afgeslankt en aangepast worden,’ zei Kurz.
Subsidiariteit
Opmerkelijk was dat het begrip ‘subsidiariteit’ opdook. In het Europese jargon betekent dit dat zaken alleen op Europees niveau moeten worden geregeld als dat op nationaal niveau niet kan. Dit uitgangspunt, vastgelegd in de Europese verdragen, werd ook uitgevent door het kabinet-Rutte I, maar verdween gaandeweg naar de achtergrond.
Nu is het terug. ‘Het principe van de subsidiariteit moet volgens beide regeringsleiders op Europees niveau weer sterker op de voorgrond komen te staan,’ aldus het perscommuniqué dat de bondskanselier na het gesprek met Rutte uitgaf.