Minder bemoeienis van buitenaf als remedie tegen lerarentekort

Om het lerarentekort op te vangen, adviseert de Onderwijsraad om het onderwijsaanbod te beperken. Ruud Deijkers weegt de voors en tegens van minder lesuren tegen elkaar af.

Hoe groot is het lerarentekort? In het basisonderwijs zijn er zo’n vijfduizend onvervulde vacatures, berekenden onderzoekers van Centerdata. De verwachting is dat dat tekort de komende jaren iets afneemt, om vanaf 2027 toe te nemen tot een tekort van zevenduizend leraren met een voltijds dienstverband. In het voortgezet onderwijs schommelen de tekorten de komende tien jaar rond tweeduizend voltijdsbanen. Alleen al voor het vak wiskunde moeten scholen in 2032 ergens vijfhonderd leraren vandaan zien te toveren.

In alle regio’s zijn tekorten, maar de schaarste is het grootst in het westen van het land en op scholen met een ‘complexe leerlingenpopulatie’, dat wil zeggen: met naar verhouding veel laagopgeleide ouders die hoge schulden hebben en afkomstig zijn uit landen met een grote ‘culturele afstand’ tot Nederland.

De Onderwijsraad presenteerde donderdag 29 juni het rapport Schaarste schuurt met adviezen om om te gaan met het tekort. Zo zouden scholen waar het lerarentekort zich het hardst doet gelden wat de raad betreft meer ‘middelen’  (geld dus) moeten krijgen om een aantrekkelijk werkgever te kunnen zijn.

Sterke startpositie

Nu zijn er weinig aanwijzingen dat hogere salarissen voldoende studiekiezers verleiden om zich aan te melden voor de pabo en andere lerarenopleidingen. Uit het arbeidsmarktonderzoek Studie & Werk 2023 van EW en SEO Economisch Onderzoek blijkt dat pabo’ers behoren tot de afgestudeerden met de sterkste startpositie in termen van tijd tussen afstuderen en baan, kans op een vast contract en een goed salaris.

Maar uit het onderzoek blijkt ook dat de leraren er gedurende hun loopbaan weinig op vooruitgaan. De Onderwijsraad pleit er onder meer voor om leraren te bevorderen tot hogere salarisschalen als zij ervaring opdoen op scholen met een complexe populatie. Daar zit best wat in.

Buitenschoolse opvang

Het belangrijkste advies uit het rapport is het beperken van het onderwijsaanbod.  Een gewaagd en risicovol advies. Minder uren les zal de kwaliteit van het onderwijs niet ten goede komen. En de tijd dat leerlingen minder les krijgen, zal op een andere manier worden opgevangen, bijvoorbeeld met buitenschoolse opvang. In de buitenschoolse opvang zijn ook personeelstekorten.