De feiten: Het gevaar van tikkende tijdbommen
Bron: Rijksoverheid, advocate Petra BreukinkVrijdag 5 december gijzelde de 29-jarige Corné H. in het Penitentiair Psychiatrische Centrum van de PI Vught een aantal uren drie medewerkers. De man kreeg eind vorig jaar negen maanden gevangenisstraf en tbs voor een gijzeling in maart 2024 van vier medewerkers in een café in Ede. Net als tweehonderd andere tbs-veroordeelden wacht hij op overplaatsing voor behandeling in een tbs-kliniek, maar daar is onvoldoende plek.
Tekort aan tbs-plaatsen is geen nieuw fenomeen
Het tekort aan tbs-plaatsen bestaat al jaren en neemt alleen maar toe. Rechters leggen vaker tbs op sinds de moord op Anne Faber in 2017 door een man die ten onrechte geen tbs kreeg voor twee gewelddadige verkrachtingen.
De maatregel tbs is bedoeld om de samenleving te beveiligen tegen delinquenten die door hun stoornis gevaarlijk zijn. De behandeling eindigt pas als dat ernstige gevaar niet meer bestaat. Een tbs’er die volgens de gedragsdeskundigen nog steeds gevaarlijk is, komt niet vrij. In dat geval verlengen de rechters de tbs om de één of twee jaar.
Tbs-gestelden in de gevangenis zijn tikkende tijdbom
De doorstroming van patiënten uit tbs-klinieken naar instellingen met minder beveiliging of naar voorzieningen voor begeleid wonen, verloopt moeizaam. Ook daar zijn te weinig plekken. Die wachtlijst telt inmiddels 350 mensen.
De gijzeling in de gevangenis in Vught is niet het eerste noodsignaal. Geregeld worden medewerkers en andere gedetineerden van psychiatrische centra het slachtoffer van geweld. Zolang hun behandeling niet start, vormen tbs-gestelden in de gevangenis een tikkende tijdbom, waarschuwde Petra Breukink, advocate van Corné H.
EW's visie: Zonder investering is het wachten op het volgende incident
Door: Gerlof Leistra, misdaadverslaggever van EWDat het tbs-systeem muurvast zit, is al jaren bekend. De situatie met lange wachttijden en haperende door- en uitstroom, wordt alleen maar nijpender. Demissionair staatssecretaris Arno Rutte (VVD) van Justitie en Veiligheid zegt voor uiterlijk 2030 tweehonderd extra tbs-plaatsen toe, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Los van het extra geld dat hiervoor nodig is, waar haal je al het extra gespecialiseerde personeel vandaan?
Taskforce van ‘knappe koppen’ uit het tbs-veld
In een uitzending van Nieuwsuur pleitte tbs-advocaat Jan-Jesse Lieftink voor een taskforce van ‘knappe koppen uit het tbs-veld’ onder regie van het ministerie om oplossingen aan te dragen. Te denken valt aan het vaker opleggen van tbs met voorwaarden, een behandeling buiten de kliniek. Gedwongen medicatie tegen bijvoorbeeld psychoses kan daarvan deel uitmaken.
Een andere – tijdelijke – optie kan zijn om bij plaatsing in een tbs-kliniek voorrang te geven aan tbs-gestelden die gemotiveerd zijn voor behandeling. Wie behandeling weigert, moet langer wachten in de gevangenis. Tenzij het gevaar voor de tbs-gestelde zelf en/of zijn omgeving te groot is. Uiteindelijk moeten ook de weigeraars worden behandeld voordat ze weer veilig naar buiten kunnen.
Om tweehonderd extra plaatsen te kunnen realiseren, moet het nieuwe kabinet vele miljoenen euro’s uittrekken. Zonder die investering is het wachten op het volgende incident.