De Nederlandse overheid steekt honderden miljoenen euro’s subsidies in de productie van ‘groene waterstof’, die voor een deel in België tot CO2-reductie leidt.
Nederland moet in 2030 zijn CO2-uitstoot met 55 procent hebben teruggedrongen ten opzichte van 1990. Het is onzeker of dat doel, dat is vastgelegd in de Klimaatwet, wordt gehaald. De bouw van windparken op zee stokt en verduurzaming van de industrie komt moeizaam van grond.
Vorige week kondigde de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) aan 700 miljoen euro subsidie te verstrekken aan in totaal 11 projecten voor de productie van groene waterstof. Het gaat om zogenoemde ‘OWE’: ‘Subsidieregeling grootschalige productie volledig hernieuwbare waterstof via elektrolyse’.
Hoe de ELYgator-fabriek van Air Liquide bijdraagt aan de groene industrie
De beschikbaarheid van groene waterstof is cruciaal voor de verduurzaming van de industrie, die daarmee het verbruik van aardgas kan vervangen. Welk project hoeveel subsidie krijgt is niet bekendgemaakt. ‘Dit betreft bedrijfsgevoelige informatie,’ zegt een woordvoerder van het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG).
De waterstoffabriek ELYgator van het Franse gassenbedrijf Air Liquide is het grootste project dat subsidie krijgt. De installatie die gebouwd wordt op de Rotterdamse Maasvlakte krijgt een vermogen van 200 megawatt en wordt daarmee even groot als de Holland Hydrogen 1 van Shell, die op dit moment al in aanbouw is.
In de ELYgator-waterstoffabriek wordt groene stroom van het offshore windpark Oranjewind gebruikt voor elektrolyse: het splitsen van watermoleculen (H2O) in waterstof (H2) en zuurstof (O2).
Dat moet vanaf eind 2027, als de fabriek in bedrijf moet worden genomen, jaarlijks 23.000 ton groene waterstof opleveren.
Waterstof naar België, CO₂-winst over de grens
Air Liquide heeft al een grote klant voor die waterstof weten te strikken: de raffinaderij van het eveneens Franse TotalEnergies in de haven van Antwerpen.
In totaal levert Air Liquide jaarlijks 15.000 ton aan TotalEnergies, dat is circa 65 procent van de productie. De groene waterstof zal via een bestaande pijpleiding van Air Liquide getransporteerd worden.
In de Rotterdamse haven zijn bestuurders blij dat er eindelijk weer eens geïnvesteerd wordt in een nieuwe fabriek. De laatste maanden kwam Rotterdam vooral in het nieuws omdat fabrieken hun vertrek aankondigden vanwege de hoge energieprijzen en het verslechterende Nederlandse investeringsklimaat. Maar er klinkt ook gemopper.
‘Groene waterstof gaat per pijpleiding Antwerpen. Dat levert in België CO2-winst op, niet in Nederland,’ zegt een bestuurder die anoniem wil blijven. ‘Overigens wel met flink wat Nederlands belastinggeld.’
Ruim 600 miljoen euro subsidie, maar deel klimaatvoordeel is voor België
Hoewel de exacte subsidiebedragen per project niet zijn gepubliceerd, schrijft RVO dat de 11 projecten gemiddeld 1,78 miljoen euro subsidie krijgen per megawatt. Als dat gemiddeld voor de waterstoffabriek van Air Liquide geldt, dan ontvangt het Franse concern 356 miljoen euro subsidie.
Volgens een ingewijde lopen de subsidiebedragen per megawatt behoorlijk uiteen, en zit de waterstoffabriek van Air Liquide onderin de bandbreedte. De subsidie voor het Franse bedrijf bedraagt naar verluidt ongeveer 50 miljoen euro.
Dat zou betekenen dat meer dan 30 miljoen euro (65 procent) van de Nederlandse subsidie aan Air Liquide ten goede komt aan CO2-reductie in België. Dat is moeilijk uit te leggen aan de Nederlandse belastingbetaler.
Air Liquide krijgt overigens ook nog een subsidie van het European Innovation Fund van 99 miljoen euro.
En tot slot is er nog een IPCEI-subsidie (Important Project of Common European Interest) van 150 miljoen euro.
In totaal beloopt de subsidie dus ruim 300 miljoen euro. Air Liquide investeert zelf naar eigen zeggen ‘meer dan 500 miljoen euro’ in het project.
Subsidie voor België, investering terug in Nederland
Volgens het ministerie van Klimaat en Groene Groei is het niet mogelijk om eisen te stellen waar de klimaatwinst van Nederlandse subsidies worden gerealiseerd. ‘Europese staatssteunregels schrijven voor dat bedrijven hun producten moeten kunnen exporteren. Het opwerpen van export-beperkingen is daarom niet mogelijk’, aldus een woordvoerder.
Het mag dan wrang voelen dat Nederlandse subsidies worden gebruikt om de Belgische industrie te verduurzamen, maar het ministerie wijst er ook op dat TotalEnergies, de eigenaar van de Belgische raffinaderij, omgekeerd ook fors investeert in ‘de aanleg van het gecontracteerde windpark, de elektrolyser en de capaciteit op het elektriciteitsnet in Nederland’.
De energiewoordvoerders van VVD, CDA, GroenLinks-PvdA, D66 en ChristenUnie zijn om een reactie gevraagd. Maar politieke reacties zijn nog niet binnen. De Tweede Kamer is met zomerreces.
Aanvulling:
Dit artikel is op 31 juli bijgewerkt. Toegevoegd is dat Air Liquide volgens bronnen circa 50 miljoen euro subsidie van de Nederlandse overheid heeft ontvangen.