EW maakt woensdag 7 december de Nederlander van het Jaar 2022 bekend. Vandaag aandacht voor 1952: onderwijzer Herman Wehkamp (toen 33) besloot 70 jaar geleden vanuit de winkel van zijn ouders in het Overijsselse dorp Slagharen het eerste Nederlandse postorderbedrijf te beginnen.
Dit portret is afkomstig uit het boek 75x Nederlander van het Jaar, dat in 2020 verscheen ter ere van EW’s 75-jarig bestaan.
Origineel was hij niet. Amerikanen bestelden al ver voor de Tweede Wereldoorlog producten om die vervolgens per post thuis te laten bezorgen. Daar had Herman Wehkamp over gelezen. Met eigen ogen had hij na de oorlog in Hamburg gezien hoe succesvol de postorderbedrijven Quelle en Otto daar waren. Ik had er alle vertrouwen in dat het me hier wel zou lukken, zou Wehkamp in 2002, vijftig jaar na de oprichting van zijn bedrijf, tijdens een interview zeggen.
Zijn timing was in elk geval uitstekend en hij bleek over verkooptalent te beschikken, zo blijkt uit het artikel ‘Wehkamp: schuur in Slagharen werd Uw warenhuis thuis’ dat in 2011 in Mijn Stad Mijn Dorp, historisch tijdschrift Overijssel verscheen. Tot begin jaren vijftig waren veel producten slechts op de bon verkrijgbaar en winkels waren fluks door hun voorraden heen. Onderwijzer Wehkamp zag zijn kans schoon, vroeg zijn moeder om geld (pa was in 1939 overleden), kocht een paar honderd matrassen en een advertentie in de radiogids van de NCRV van eind februari 1952.
Die gids bleef, anders dan een dagblad, had hij bedacht, ten minste een week liggen. Hij koos voor de bode van de NRCV, omdat er in de omgeving van het Overijsselse dorp Slagharen, waar hij in 1918 was geboren en zijn ouders hun eerste winkel waren begonnen, veel gereformeerden en Nederlands hervormden woonden.
De winkels van Wehkamp waren bovendien goed bekend in de omgeving. Behalve in Slagharen was er een in Zuidwolde en een in Vroomshoop. De naam wekte vertrouwen, waardoor het postorderbedrijf na aanvankelijke aarzeling bij consumenten ging lopen. In het oprichtingsjaar verkocht het duizend matrassen (Golden Vita Populair de Luxe) voor 125 gulden per stuk. Mensen betaalden vooruit of onder rembours. Naast matrassen ging Wehkkamp eerst stalen meubels, opklapbare bedden, regenjassen en linnengoed verkopen. In 1953 zou het bedrijf echt vaart krijgen toen het klanten de mogelijkheid gaf in termijnen te betalen.
Lees het omslagverhaal terug over de Nederlander van het Jaar 2021: Lale Gül
Het assortiment zou allengs worden uitgebreid, onder meer met witgoed. In 1955 zou Wehkamp zijn eerste catalogus uitgeven 44 pagina s dik. Hermans verkooptalent zou volop blijken. In advertenties werden vrouwen bewonderend door mannen aangekeken. Een regenjas kreeg de naam van de toen populaire zangeres Mieke Telkamp.
In 1962 zou Wehkamp met 340 werknemers een omzet van 23 miljoen gulden boeken en zou de oprichter driekwart van de aandelen verkopen aan een Brits bedrijf. Herman zou nog een paar jaar blijven als directeur, maar dat beviel niet, waarna hij het restant verkocht en vertrok. Pas in 2002 zou hij zijn gezicht weer in het bedrijf laten zien.
De postorderaar was toen door de opkomst van internet over zijn hoogtepunt heen. Vanaf 2006 zou Wehkamp drie keer van eigenaar veranderen nu is de Britse investeerder Apax de baas. Mede door de naamsbekendheid zou Wehkamp uitgroeien tot een succesvolle webwinkel.
Herman Wehkamp overleed in 2013, 94 jaar oud, vijf jaar na het verschijnen van de laatste papieren catalogus.
Elsevier nummer 43, 24 oktober 2015