Ook de luchtvaart krijgt volop aandacht van voormalig ASML-topman Peter Wennink in zijn rapport De route naar toekomstige welvaart. Vooral het belang van mainport Schiphol komt aan bod.
De luchthaven is door het grote aantal directe vluchten, zowel binnen als buiten Europa, cruciaal, schrijft Wennink. ‘Mede hierom vestigen internationale hoofdkantoren zich graag rondom de luchthaven. Deze Nederlandse en buitenlandse multinationals vormen bijna een derde van ons bbp en ruim driekwart van de Nederlandse export.’
Wennink noemt Eli Lilly als voorbeeld. Geen hoofdkantoor, maar de Amerikaanse farmaceut gaat wel een fabriek van 2,6 miljard euro bouwen in Katwijk. De nabijheid van Schiphol was – naast die van de Rotterdamse haven – een belangrijke reden voor dat besluit.
Positie Schiphol onder druk
Schiphol is nog steeds een van de meest ‘verbonden’ luchthavens, aldus Wennink, maar die positie staat onder druk. Onder meer door de milieubelasting. ‘Het mandaat van de luchthaven hangt dus af van een succesvolle transitie naar stille, energiezuinige luchtvaart.’
Dat is koren op de molen van president-directeur Marjan Rintel van KLM, verreweg de grootste vliegmaatschappij op Schiphol. KLM is al jaren bezig met haar strategie Schoner, stiller, zuiniger.
Die behelst vooral een grootschalige vlootvernieuwing, een investering van zo’n 7 miljard euro. ‘Geluidsreductie en CO2-reductie bereik je het snelst met nieuwe toestellen,’ zegt Rintel in het kerstnummer van EW.
Door krimp dreigt verlies van internationaal knooppunt
Daarin zegt ze ook dat ‘Nederland echt het enige land ter wereld is waar over krimp wordt gesproken’. Dat zou onder meer moeten worden bereikt door opnieuw (in 2027) de vliegtaks te verhogen. ‘Doet geen enkel land.’
Wennink schrijft daarover: ‘Als de luchthaven verder moet krimpen, verliest Schiphol haar positie als internationaal knooppunt.’
KLM betaalt nu al een half miljard euro per jaar aan taks en heffingen, zegt Rintel. ‘Daarvan gaat geen cent naar verduurzaming.’ Dat geld gaat linea recta de schatkist in. Intussen wijken Nederlandse reizigers door de hoge ticketprijzen uit naar Brussel en Düsseldorf. ‘Dan schiet je dus niets op met verduurzaming.’
Opbrengst vliegtaks moet naar verduurzaming gaan
Dat moet anders, vindt ook Wennink. ‘Heffingen op milieuschade, zoals de vliegtaks, moeten gebruikt worden om deze transitie, bijvoorbeeld via Sustainable Aviation Fuel (SAF), verder te stimuleren. Zo kan de luchthaven concurrerend verduurzamen.’
Zijn advies: ‘Koppel luchtvaartbelasting aan fondsen voor verduurzaming en modernisering, zodat Schiphol voorop kan lopen in verduurzaming en het geld terugvloeit naar de Nederlandse economie.’
In reactie op het rapport van Wennink zegt Rintel: ‘Met een nationaal SAF-fonds kunnen overheid en sector samen de verduurzaming van de luchtvaart versnellen. KLM investeert al in alternatieve brandstoffen, maar alleen met een actieve rol van de overheid maken we opschaling en betaalbaarheid mogelijk.’