Ons investeringsklimaat holt achteruit. Bedrijven en politici kijken naar Peter Wennink.
Als topman van ASML (tot 2024) uitte Peter Wennink geregeld zijn zorgen over het toekomstige verdienvermogen van Nederland. Wennink noemde de samenleving ‘dik, dom en blij’ en waarschuwde voor zelfgenoegzaamheid.
Ook zei hij eens dat ASML zou uitwijken naar het buitenland als het vestigingsklimaat niet zou verbeteren. Dat leidde tot Project Beethoven, waarbij de overheid 2,5 miljard euro beloofde aan
de Nederlandse chipsector en de Eindhovense Brainport. ASML kan daardoor verder uitbreiden in Nederland.
Peter Wenninks Nederlandse ‘Draghi-moment’
Wennink spreekt zich graag uit over het Nederlandse vestigingsklimaat. Toen Vincent Karremans (VVD), demissionair minister van Economische Zaken, hem vroeg een rapport te schrijven over het toekomstige verdienvermogen, aarzelde Wennink niet. Tijd om te vertellen wat er allemaal moet gebeuren.
En zo geschiedde. Recent presenteerde hij zijn rapport De route naar toekomstige welvaart, de Nederlandse versie van het rapport van Mario Draghi (die schreef over het verdienvermogen van de Europese Unie). Terwijl de Italiaanse oud-premier er een jaar voor uittrok, deed Wennink het in drie maanden.
Zijn belangrijkste conclusie: als Nederland zijn welvaart wil behouden, zijn scherpe keuzes en forse investeringen noodzakelijk. Maar omdat de randvoorwaarden niet goed zijn, investeren bedrijven amper.
Nederland dreigt achterop te raken. ‘De rest van de wereld staat niet stil, dus we moeten iets doen. Er staat geen hek om Nederland,’ aldus Wennink tijdens de presentatie.
Wennink-rapport: vier keuzes, geen vrijblijvendheid
Nederland moet volgens hem focussen op vier domeinen: ‘digitalisering & AI’, ‘veiligheid & weerbaarheid’, ‘energie- & klimaattechnologie’, en ‘life sciences & biotechnologie’.
Dat zijn domeinen waarin Nederland een strategische positie kan verkrijgen en waarop economische machtsblokken als China en de Verenigde Staten al focussen.
Gebeurt er niets, dan staat Nederland buitenspel en groeit de afhankelijkheid van landen die wel investeren in cruciale technologieën.
Lees ook | Wennink: verdere krimp Schiphol kan funest uitpakken
Peter Wennink: Nietsdoen is duurder
Volgens Wennink is er de komende tien jaar tussen de 151 en 187 miljard euro aan investeringen nodig. Forse bedragen. ‘Maar nietsdoen is duurder dan investeren,’ aldus Wennink. De investeringen komen grotendeels voor rekening van private spelers, maar de overheid moet ze mobiliseren.
Dat lukt alleen als de randvoorwaarden goed zijn. Er is sprake van vergunning- en stikstofproblematiek, netcongestie, hoge energieprijzen, achterstallige infrastructuur en tekorten
aan talent.
‘Nederland heeft kennis en kunde, maar moet gericht investeren. Dat gebeurt niet, vanwege het ontbreken van kritische randvoorwaarden,’ aldus Wennink. ‘Pakken we dat aan, dan ligt er een enorm potentieel.’
Waarom Den Haag naar Wennink luistert
In 2023 was Wennink EW’s Nederlander van het Jaar. Uit gesprekken die EW toen voerde, bleek dat hij een bruggenbouwer is die goed luistert. Mensen mogen hem graag.
Lees ook | Dit is de Nederlander van het Jaar 2025: ‘De juiste persoon op de juiste plaats’
Die eigenschap kwam de afgelopen maanden goed van pas. Voor zijn rapport organiseerde Wennink meer dan dertig ronde tafels, en meer dan duizend experts dachten mee over waarin Nederland moet investeren. Dat leverde 51 concrete voorstellen op, met een totaal investeringsbedrag van 126 miljard euro.
De meeste inzichten zijn niet nieuw, toch is het goed dat Wennink ze heeft opgeschreven. Politici luisteren graag naar de voormalig CEO van ASML.
