Sinds wanneer noemen we een pogrom een ‘verrassingsaanval’?

De angst om partij te kiezen voor Israël zit diep bij politici, bestuurders en media. Dat blijkt niet alleen uit het gehannes met vlaggen, maar ook uit de hyperneutrale taal waarin het geweld van Hamas veelal wordt beschreven. Gaan we het bloedbad in de Bataclan nu ook een ‘verrassingsaanval’ noemen, vraagt Gertjan van Schoonhoven zich af.

Hoe noemden we van oudsher ook alweer die heel specifieke vorm van orgiastisch geweld die erop is gericht om in korte tijd complete Joodse nederzettingen te verwoesten en uit te roeien? Baby’s, bejaarden, vrouwen incluis? Noemden we dat a) een ‘verrassingsaanval’; b) een ‘terroristische aanslag’; of c) een ‘pogrom’?

Het enig juiste antwoord is natuurlijk: c. Pogrom.

Dit van oorsprong Russische woord – dat ‘verwoesting’ betekent – werd internationaal het synoniem voor uitzinnig, zeg maar gerust extatisch geweld – plundering, verkrachting, moord, genocide – tegen Joden. Dergelijk geweld overkwam in het Rusland van de negentiende en twintigste eeuw zeker ook andere etnische minderheden. Maar toch vooral Joden.

De verhalen en dagboeken van de door Stalin vermoorde Joodse schrijver Isaak Babel zijn er een even ijzingwekkende als monumentale getuigenis van. Het woord raakte daarom specifiek in zwang voor genocidaal ‘volksgeweld’ tegen Joden (dat natuurlijk al veel ouder is dan het Rusland van de negentiende eeuw).

Hoe meer details, hoe duidelijker het beeld: dit waren gewoon klassieke pogroms

Een week na het barbaarse geweld van Hamas tegen Joodse burgers in Israël is door de overvloed aan gruwelijke details steeds duidelijker geworden dat het geweld van zaterdag 7 oktober wezenlijk anders was dan militair geweld, en zelfs anders dan dat van een terroristische aanslag. Het geweld vertoonde in alles de trekken van de klassieke pogrom. Wie dat niet ziet, ziet iets wezenlijks over het hoofd.