Mislukte campagnerechtszaak tegen Frontex toont: Europees vluchtelingenbeleid moet echt anders

Er werd gehoopt op een ‘historische uitspraak’ tegen Frontex. Maar niet de mensenrechtenorganisaties wonnen deze week aan het Europese Hof, maar de grensbewakers van de EU. Toch kan het zo niet langer, schrijft Gertjan van Schoonhoven.

Geen feest deze week bij VluchtelingenWerk Nederland, en ook niet op de burelen van advocatenkantoor Prakken d’Oliveira in het Tropenmuseum in Amsterdam. De gedroomde ‘historische uitspraak’ van het Hof van Justitie van de Europese Unie in Luxemburg over vermeende mensenrechtenschendingen en illegale uitzettingen (‘pushbacks’) door Frontex, het Europees Grens- en kustwachtagentschap, bleef afgelopen woensdag 6 september uit.

Zaak tegen Frontex had opmerkelijk Nederlands tintje

De rechtszaak – aangespannen door een Syrisch gezin dat tegenwoordig in Irak woont – was de eerste in zijn soort tegen Frontex. Hij kreeg veel publiciteit en had een opmerkelijk Nederlands tintje. De Syriërs, die via Irak en Turkije hun land naar Griekenland waren ontvlucht, eisten een schadevergoeding van bijna 100.000 euro van Frontex omdat het gezin met drie jonge kinderen in 2016 – tegen de asielregels in – in Griekenland, waar het net asiel had aangevraagd, terug op het vliegtuig naar Turkije was gezet. Dat gebeurde in een gezamenlijke ‘terugkeeroperatie’ van de Grieken en Frontex.

Het gezin kreeg in zijn zaak tegen Frontex de steun van een legertje Nederlandse asieladvocaten en mensenrechtenactivisten. Naast VluchtelingenWerk, dat van meet af aan meedacht over de argumentatie, dus ook twee advocaten van Prakken d’Oliveira, van wie er één tevens universitair docent migratierecht aan de Vrije Universiteit is, en verder onder meer het Amsterdamse campagnebureau BKB, bekend als leerschool van tal van politici. Frontex ligt al jaren vrijwel permanent onder vuur van mensenrechtenorganisaties en -activisten. Van deze unieke rechtszaak – ‘campagne’ is misschien een beter woord – werd veel verwacht.